Home Izložbe
Category:

Izložbe

Izdvojeno: Izložbe posvećene Nadeždi Petrović – slike, crteži i etno predmeti

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Godina 2023 bila je u posvećena  Nadeždi Petrović. Širom zemlje i u inostranstvu organizovane su izložbe posvećene velikoj slikarki. U Beogradu Narodni muzej je organizovao veliku izložbu Nadeždinih slika ’’Modernost i nacija’’ koja je kasnije gostovala u Sloveniji i Republici Srpskoj, krajem godine sa izmenama predstavljena je u Čačku i Nišu.

Značaj izložbe u Narodnom muzeju je da se u jednom ekskluzivnom prostoru vide najznačajnija dela slikarke koja je bila predvodnik moderne umetnosti u Srbiji krajem 19. i početkom 20. veka.

Druga izložba ’’Nadežda Petrović: bez boje’’ u organizaciji Narodnog muzeja bila je posvećena crtežima Nadežde Petrović na kojoj je većina crteža bila izložena prvi put. Zanimljivo je videti crteže koje je slikarka radila tokom svog školovanja i kasnijih putovanja. Odaju utisak mirnoće, sporog nastajanja kao suprotnost Nadeždinim slikama na kojima se vide izraženi žustri potezi.

Katalozi sa izložbi posvećenih slikarki Nadeždi PetrovićNapomena: U Narodnom muzeju 1907. godine Nadežda Petrović je organizovala izložbu Prve umetničke kolonije koju je 1905. godine vodila u Sićevu na jugu Srbije.

Treću veliku izložbu ’’Nasleđe’’ posvećenu Nadeždi Petrović organizovao je Etnografski muzej u Beogradu na kojoj su izloženi etno predmeti iz Nadeždine kolekcije koja je ostala u Francuskoj. Kolekcija je uz niz prepreka smeštena u Etnografski muzej. Nadežda je u svoje vreme govorila da je potrebno prikupljati predmete ručne izrade koji se nalaze kod stanovništva da bi kasnije bili smešteni u muzeje.

Radila je to putujući kroz Srbiju i sakupila veliku kolekciju. Tu kolekciju ponela je sa sobom da je prikaže na izložbi u Parizu koju su umetnici planirali da organizuju. Od izložbe nije bilo ništa počeo je Prvi balkanski rat i Nadežda je kao bolničarka otišla u rat. Zatim u Drugi balkanski i odmah zatim u Prvi svetski rat u kome je ostavila svoj život.

Izložba Nasleđe u Etnografskom muzeju posvećena etno predmetimaZnačaj izložbe ’’Nasleđe’’ po mom mišljenju jeste u tome da vidimo kako je jedna velika slikarka obrazovana u Evropi doživljavala predmete iz domaće radinosti. Kako je u njima videla lepotu, vrednost i umetnost. Znala je da će biti dragoceni u muzejima za očuvanje tradicije u godinama koje su dolazile. Bila je potpuno u pravu. Izlaganjem njene kolekcije trebalo bi da nas sve podseti da više čuvamo tradiciju.

Izložba ‘’Nadežda Petrović: bez boje’’

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

U Narodnom muzeju u Beogradu, u Kabinetu grafike, u toku je izložba pod nazivom ‘’Nadežda Petrović: bez boje’’. Izloženo je 75 crteža, većina je u vlasništvu Narodnog muzeja, ostali su iz Muzeja savremene umetnosti u Beogradu i Galerije Pavla Beljanskog u Novom Sadu.

Slikarka Nadežda Petrović je crtež najviše koristila za skiciranje, brzo beleženje određenih ideja, događaja, pejzaža i kompozicija na papir. Po potezima olovke i bogatstvu crteža vidi se da je to radila brzo, često samo naznačavala ideje. Nije radila crteže koji su bili oblik umetnosti za sebe jer je više volela da se izražava bojom.

Čovek sa kapuljačom, crtež, Nadežda PetrovićUglavnom su malog formata, primer su dva crteža sa obale Dunava: ’’Tvrđava Ram’’ i ’’Golubac’’ na kojima je zabeležila jedno putovanje.

Zanimljivo je pogledati kako je Nadežda Petrović pre 120-130 godina za sebe beležila pojedine ideje. Nema boja pa je čudan osećaj prema ovoj vrsti dela. Jaka boja i oštar potez četkice nedostaju da upotpune ove radove tanane kao sveže ispletena paukova mreža.

Ova izložba je prilika da se kroz crtež sagleda jedan deo stvaranja velike slikarke – uočava se da je mnogo crteža nastalo energičnim potezima koji su karakteristični i za njen stil slikanja ali kod većine crteža ipak prevladavaju nežniji potezi olovkom koji su dali blaži izraz posebno kod pejzaža.

Nadežda Petrović, Izložba bez bojeNjeni crteži retko su se mogli videti jer većina crteža prikazanih na izložbi nikada nije izlagana. Crteži malih i manjih formata su kao beleške za neke nove slike ili samo ideje. Nije poznato da ih je realizovala kroz slike.

Stručnjaci su dali kratku analizu njenih crteža i rasporedili ih u tri grupe:

  • Skice i beleške
  • Studijski crteži iz školovanja u Beogradu i Minhenu
  • Crteži koji potvrđuju izvesnu zrelost u slikarskom izražavanju

Izložba je otvorena povodom 150 godina od rođenja slikarke Nadežde Petrović i trajaće do 10. decembra 2023. godine.

Nadežda Petrović crtežiPrethodne dve velike izložbe posvećene Nadeždinom stvaralaštvu koje su organizovane ove godine bile su u:

Narodnom muzeju – Izložba: ‘’Nadežda Petrović – Modernost i nacija’’ koja je trajala tri meseca. Bilo je predstavljeno celokupno slikarsko stvaralaštvo Nadežde Petrović dopunjeno sa manjim brojem fotografija. U oktobru biće otvorena u Umetničkoj galeriji ‘’Nadežda Petrović’’ u Čačku.

Etnografskom muzeju – Izložba ’’Nasleđe’’ – Etnografska kolekcija Nadežde Petrović koja je trajala do septembra (52 etnografska predmeta koje je Nadežda prikupila tokom svojih putovanja po Srbiji i okolnim zemljama u kojima su živeli Srbi).

Izlozba Nasledje u Etnografskom muzeju

Etnografska kolekcija Nadežde Petrović

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Izložba etnografskih predmeta iz kolekcije Nadežde Petrović u Etnografskom muzeju predstavlja uvid u još jednu oblast kojom se velika slikarka bavila. Početkom 20. veka tokom svojih putovanja kroz Srbiju i okolne zemlje (Makedoniju, Bosnu i Hercegovinu…) prikupljala je ručno rađene odevne i ukrasne predmete. Poštovala je ručni rad samoukih žena, mnoge tekstilne predmete koje je videla svrstala je u primenjenu umetnost – narodnu umetnost.

Deo tih radova, tačnije 52, izloženi su u Etnografskom muzeju na izložbi pod nazivom ’’Nasleđe’’ koja je organizovana povodom 150 godina od rođenja slikarke.

Njene velike, već izbledele fotografije, prvo je što sam videla na ovoj izložbi. Podsetile su me na njeno stvaralaštvo u više oblasti – slikarstvo, fotografiju, pisanje…

Fotografije ateljea u Parizu (radni prostor vajara Ivana Meštrovića u kome je Nadežde Petrović slikala od 1910 – 1912. godine) i niz porodičnih fotografija koje je uradila slikarka deo su ove izložbe i dočaravaju dve velike Nadeždine ljubavi fotografiju i ručno rađene predmete narodne umetnosti.

Pariski atelje Nadežde Petrović 1910. godine ukrašen ručno radjenim predmetimaNa centralnom mestu na izložbi nalazi se fotografija iz pariskog ateljea. Na fotografiji se vide ručno rađeni dekorativni tekstilni predmeti: vezeni peškiri i stolnjaci, pregače, ćilimi… Tu je i suknja kojoj je dala ulogu ’’tapiserije na zidu’’.

Sa ponosom je predstavljala ručne radove gde god se kretala ili boravila u inostranstvu: Minhenu, Parizu, Rimu, Beču…

Nadežda Petrović je bila veliki poštovalac ručnih radova. Za mnoge od njih govorila je da čine narodnu umetnost. Živela je u vreme kada su se u evropskim gradovima organizovale izložbe radova od tekstila koje su uglavnom radile žene na selu koje su bile primorane da za sebe i ukućane izrađuju odeću od lana i vune. Kombinovale su ih sa drugim materijalima (svilom i pamukom) u zavisnosti od bogatstva porodice. Tkale su, plele, heklale, šile, vezle, izrađivale nakit…

Etnografska kolekcija Nadežde petrović na izložbi u Etnografskom muzeju u BeograduDevojačke spreme bile su prava riznica bogato ukrašenih haljina, prsluka, marama, peškira, čarapa… Spreme su rađene godinama – deo je bio namenjen za poklone članovima nove porodice i svatovima a deo je bio nevestina lična odeća.

Mnogi od tih primeraka bili su mala umetnička dela koja su kasnije prikupljana od strane kolekcionara u zemlji ali su prodavana i kupcima iz inostranstva.

Nadežde Petrović je ukazivala na opasnost da kupci iz inostranstva mogu odneti sve te vredne radove koji predstavljaju izraz i ’’dušu’’ naroda. Zato je i sama prikupljala ’’umetničke’’ primerke do kojih je došla.

Znala je i ukazivala da je važno da se predmeti koji se nalaze kod porodica u selima i koji su ručni rad moraju prikupljati i sačuvati za muzeje jer će u budućnosti oni biti primerci od kojih će se zasnivati tradicija naše zemlje.

Sada je deo etnografskih predmeta koje je prikupila izložen u muzeju baš kako je Nadežda želela.

Sa izložbe izdvajam haljine ukrašene vezom, nekoliko rukava sa ženskih haljina i košulja koji su ukrašeni vezom, mnogo nakita: pafte, minđuše, grivne, igla za kosu, ogrlice, narukvice, prstenje… Nadežda je izabrala i sačuvala najlepše do kojih je došla na terenu.

Pafte deo nakita iz etnografske kolekcije Nadežde PetrovićBoje su izražajne jake, pozitivne, one kroz izuzetno dobro urađen vez daju lepotu predmetima. Crvena, najčešće jarka bordo, žuta, narandžasta, ponegde roze, zelena, plava i crna…

Primerci sa kosovskim vezom izdvajaju se svojom lepotom i zaslužuju divljenje. Nadežda Petrović je posedovala haljinu od platna ukrašenu kosovskim vezom u kojoj je i fotografisana. Divila se vezovima koje su radile žene sa Kosova.

Na svojim slikama ostavila je zabeležene: pejzaže i predele, život na selu, portrete, seljanke u obavljanju raznih poslova… Kroz prikazivanje žena u obavljanju poslova u polju isticala je težak život i položaj žene na selu, zalagala se da obrazovanje bude ženama dostupnije…

Na njenim slikama žene su bile u nošnjama, na delovima se naslućuje bogatstvo šara, istaknuti su ukrašeni delovi, ali nisu jasne linije već je sve predstavila blagim konturama ornamenata.

Fotografija Nadežde Petrović u narodnoj nošnji iručno rađeni haljina i jelekZašto je svoju kolekciju etnografskih predmeta ponela u Pariz?

Pripremajući se za odlazak u ’’grad umetnosti’’ na usavršavanje znala je da su jugoslovenski umetnici planirali da naprave izložbu na kojoj bi pored njihovih slika bili izloženi i ručni radovi – ćilimi, narodne nošnje, čipke… Planirala je da pored svojih slika izloži i ručne radove iz etnografske kolekcije. Želela je da svetu pokaže prelepe ručne radove. Na žalost, nije realizovala tu ideju.

Pored toga deo predmeta ponela je kao materijal za studije o narodnim vezovima koje je nameravala da radi tokom boravka u Parizu.

Svi etnografski predmeti koji su bili u ateljeu kao i njene slike i crteži ostali su u Parizu (ostavila ih je jer je nameravala da se vrati). Pariz je napustila i vratila se u Beograd zbog loše materijalne situacije.

Zbog ratova koji su se desili u Pariz se nikada nije vratila, svi njeni predmeti vraćeni su u Beograd tek 1919. godine kada ih je Ministarstvo prosvete otkupilo od njenih naslednika.

Izložbu u Lionu 1917. godine ’’Srpska umetnost i domaća radinost ’’ organizovala je Srpska trgovačka komora sa ciljem da preko izložbe svet podseti da je u Srbiji ratno stanje i da je njena teritorija okupirana. Na izložbi su bile tri Nadeždine slike (bilo je to prvo izlaganje slika nakon njene smrti) i cela kolekcija etnografskih predmeta (prvi i jedini put predstavljena u svetu).

Sa izložbe ''Nasleđe'', kolekcije etnografskih predmeta Nadežde Petrović, u Etnografskom muzejuKod nas deo kolekcije iz pariskog ateljea prikazan je 2021. godine na izložbi ’’Zlatnom rukom i srebrnim srpom’’ u Umetničkoj galeriji ’’Nadežda Petrović’’ u Čačku.

Prikupljanjem tekstilnih predmeta i njihovim pokazivanjem u inostranstvu ponosno je predstavljala svoj narod i isticala lepotu narodne umetnosti.

Izložba će trajati do 01. septembra 2023. godine.

Katalog, Modernost i nacija, Nadežda Petrović

Portreti i pejzaži – povezana energija ljudi i prirode

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

U oktobru 2023 godine biće punih 150 godina od rođenja velike slikarke Nadežde Petrović. Celokupan njen rad i danas može da služi za primer umetnicama i svim ženama. Njena energičnost i maksimalno ulaganje sebe u svakom polju delovanja učinila je velikom ženom – heroinom svog doba.

Svestranost, energičnost i upornost

Bavila se: slikanjem kao primarnom delatnošću, fotografijom – umetničkom i dokumentarnom, pisanjem likovnih kritika i prikaza izložbi u novinama, organizovanjem i realizacijom Prve umetničke kolonije na Balkanu, pedagoškim radom, organizovanjem likovnih izložbi…

Bila je jedan od osnivača i prvi sekretar humanitarne organizacije Kolo srpskih sestara kroz koju se zalagala za oslobađanje porobljenih Srba od Turaka u Makedoniji, Srba u Vojvodini i kasnije u Bosni i Hercegovini nakon njene aneksije od strane Austrougarske. U Makedoniju je lično nosila prikupljenu humanitarnu pomoć.

Njenu ličnost krasila je velika ljubav prema otadžbini i svu svoju snagu kao dobrovoljna bolničarka uložila je u negovanje ranjenika tokom tri rata (dva balkanska i u Prvom svetskom ratu).

Nadežda Petrović, Modernost i nacijaVelika slikarka Nadežda Petrović odlazila je u sela i varoši u Srbiji i na terenu slikala motive koji bi joj se dopali. Najviše je uradila portreta običnih ljudi: Devojče iz Sićeva, Porečani, Prizrenka (Ciganka), Ciganka sa belom maramom, Dve seljanke sa obramicom, Domaćin (Seljak), Žena sa detetom…

Slikala je običaje i način života na selu, posebno žene – kako rade u polju, nose vodu sa obramicama, odmaraju se nakon teškog rada… Prikazivala je ljude onakvim kakvi oni jesu u stvarnosti bez dodatnog ulepšavanja. Dokumentovala je život u selima tadašnje Srbije koja je imala oko četiri miliona stanovnika.

150 godina od rođenja – Izložba u Narodnom muzeju u Beogradu

102 dela Nadežde Petrović na jednom mestu

Neka od njih prvi put vidim kao što su: Ostrvo ljubavi, More, Jezero u Bulonjskoj šumi, Žetva, Valjevska bolnica, Prizren, Vezirov most, Portret žene u zelenom, Stablo u šumi, Pogreb u Sićevu…

Nadežda Petrović, PortretiPored njih niže se nekoliko desetina već viđenih i poznatih slika. Svaka za sebe ili u grupama šalju posebnu poruku. Najviše je radila portrete i pejzaže. Portreti iskazuju svaku osobu na poseban način i to sve do Autoportreta na kome je autorka i sebe prikazala na specifičan način.

Pejzaži su vatreni, izražajni, bogati plamtećim bojama koje izazivaju veliku dinamiku. Pozivaju na pokret, na odlazak u prirodu radi ličnog doživljaja njene lepote.

Nekoliko aktova su samo dokaz da je slikarka tokom studija ispratila sve obavezne teme. Nije se njima kasnije nešto posebno bavila.

Izloženo je i nekoliko skica koje bi verovatno postale slike da su sve okolnosti bile drugačije. Deo skica je vezan za Kosovski ciklus koji je Nadežda Petrović nameravala da radi.

Poseban deo su slike koje su nastale tokom ratova u kojima je slikarka učestvovala kao dobrovoljna bolničarka. Najviše se ističu: Vezirov most, Valjevska bolnica i Crveni božuri (Gračanica).

Deo slika predstavljenih na izložbi nastale su tokom njenog studijskog putovanja i boravka u Parizu 1910. godine na kojima dominira zelena boja.

Nadežda Petrović, Vatreni pejzažiSlike i fotografije članova porodice su posebno, nežne, drugačije, prisnije, svetlijih tonova…

Na izložbi je prikazano desetak fotografija koje je snimila Nadežda Petrović. Najviše je uradila fotografija članova njene porodice koje su bile namenjene za privatnu upotrebu.

Izdvajaju se fotografije iz 1907. godine na kojima su njene sestre Anđa i Jela pod jabukom. Pretpostavlja se da je slikarka radila ove fotografije inspirisana divnom slikom iz 1883. ’’Pod jabukom’’ koju je naslikao Đorđe Krstić, njen učitelj slikanja.

U sferi fotografije Nadežda Petrović je dala svoj najveći doprinos snimanjem određenih scena i predela tokom Balkanskog rata 1913. godine. Specifičnost njenih ratnih fotografija je u tome što su one istovremeno dokumentarne i umetničke. Kao i na njenim slikama jasno je izražen subjektivni doživljaj autorke.

Hronološki prikaz

Izuzetno lepo prikazana je hronologija događaja u njenom životu, od rođenja u Čačku do smrti u Valjevu. Posebno mi se dopada što su dati i važni podaci za određenu godinu a koji nisu vezani za Nadeždu Petrović već za opšte uslove života u to vreme.

Izložba Modernost i nacija, Nadežda PetrovićJedan takav podatak za 1882. godinu je: ’’Zakonom o osnovnim školama uvedeno je obavezno osnovno školovanje za svu mušku i žensku decu.’’

Za 1900. godinu navedena je zanimljivost: ’’Diplomirala je Jelisaveta Načić prva žena arhitekta u Srbiji.’’

Ili za istu godinu: ’’Beograd ima 69.780 stanovnika, a u Srbiji je 92,64% nepismenih žena’’.

Izložba će trajati do 15. aprila 2023. godine.

Multimedijalna izložba o Milevi Marić

Mileva Marić – briljantna matematičarka i fizičarka

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Poslednja izložba koja ističe Novi Sad kao prestonicu kulture jeste izložba u Muzeju grada Novog Sada: ‘’Mileva – mi smo stena’’. Ova izložba simbolično nastaviće trajanje programa Evropske prestonice kulture jer će za posetioce biti otvorena pune tri godine.

Mileva Marić je bila izuzetna matematičarka i naučnica koja je uz stalnu borbu u vreme kada žene nisu imale pristup svim nivoima obrazovanja uspela da upiše željenu školu (fakultet). Bila je žena ispred svog vremena.

Izložba je napravljena kroz modernu tehnologiju koja više dočarava razne asocijacije na lik Mileve Marić nego što nam saopštava činjenice. Digitalni zvuk upotpunjuje sve predstave dobijene 3D animacijom i grafičkim dizajnom.

Život je kao vožnja biciklaŠum talasa dominira u prostoru gde je postavljena izložba asocira me na reku, veliku reku koja se brzo kreće, koja omogućava čoveku da je koristi za kretanje. Uvek u bilo kom vremenu šum talasa je isti, inspirativan, pokretački a istovremeno i umirujući… Da li to može biti Dunav ili Tisa?

Mileva Marić je rođena 1875. godine u Titelu dve godine nakon što je ukinut Šajkaški bataljon u kome je Milevin otac, Miloš Marić, bio oficir. Bili su to vojnici koji su sa uskim čamcima, zvani šajke, branili granice Habsburške monarhije. Zvali su ih ‘’Šajkaši’’. Čamac sa veslima okačen na sredini prostorije asocira na ovu oblast.

Ritmične talase zamenuje huk padanja vode sa nekoliko metara visine, vodopad koji predstavlja lepotu prirode i vode je u poslednjoj sobi. Protumačila sam da je kretanje vode kao i kretanje vremena stalno i neprekidno. Čovek je tu da posmatra i da se prilagodi.

Efekti sa izložbe o Milevi MarićDa li je Mileva bila spremna da se prilagodi? Godine 1896. upisala je matematiku i fiziku na Državnoj politehničkoj školi u Cirihu. Peta devojka u 40 godina upisivanja studenata u ovoj instituciji. Srušila je predrasude ’’da te škole nisu za devojke’’ zahvaljujući podršci roditelja koji su joj omogućili obrazovanje. Na kraju nije diplomirala, ni njene četiri prethodnice takođe nisu diplomirale. Ostaje pitanje – zašto?

Posmatranjem osam oslikanih staklenih ploča koje predstavljaju objašnjenje vremena zaključujem da preplitanjem vremena i svetlosti nastaju boje i oblici koji nemaju značenje, to su apstraktne forme koje mogu pročitati fizičari kroz svoje formule prilično nejasne prosečnom čoveku. Ili umetnici.

U jednoj sobi su sitne sličice, nejasne u mraku, ispod kojih su ispisane godine koje su bile značajne u Milevinom životu sa opisom važnim za tu godinu. Hronologija života Mileve Marić, od obične devojčice iz Vojvodine do velike naučnice u Evropi.

Za sebe i muža rekla je ‘’Zajedno mi smo stena’’

Sigurno je dala doprinos velikom otkriću teorije relativiteta i nizu drugih teorija u fizici. Radila je na istraživanjima i proračunima sa tadašnjim suprugom Albertom Ajnštajnom koji je sve radove objavio pod svojim imenom. Jedne godine je u naučnom časopisu objavio čak 21 rad. To je bio njihov zajednički rad ali ona je ostala nevidljiva.

Mileva Marić, Fotoelektrični efekatAlbert Ajnštajn je 1921. godine dobio Nobelovu nagradu za objašnjenje fotoelektičnog efekta i doprinos razvoju teorijske fizike. Novac od nagrade dao je Milevi.

Dobila je novac koji ide uz jednu Nobelovu nagradu i on joj je bio nadoknada za njen naučni rad u oblasti fizike. Jasnih dokaza da je Mileva Marić radila na ovoj teoriji nema osim da je Albert rekao prijateljima da je Mileva radila matematičke proračune u svim teorijama na kojima su zajedno radili.

Osporavali joj to ili ne ostavila je iza sebe trag uporne borbe za obrazovanje i u institucijama koje su tada bile potpuno zatvorene za devojke. Njen proboj, njeno samopozudanje i predan rad bili su kasnije svetionik devojkama da treba da slede svoje snove koje mogu ostvariti uz uporan rad.

Izložba Mileva-mi smo stenaIzložba će trajati tri godine. Autor izložbe je dr Dušan Jovović

Uros Predic: Izlozba Zivot posvecen lepoti i umetnosti

Uroš Predić: Umetnik koji je naslikao više od 1000 portreta

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

U Galeriji Matice srpske u Novom Sadu 7. oktobra 2022. godine otvorena je velika izložba o stvaralaštvu Uroša Predića sa više od 100 slika i ostalom pratećom dokumentacijom o životu slikara. Izložba traje do 31. januara 2023. godine.

Izuzetan slikar

Kada se u jednom velikom prostoru nađe više od 100 dela jednog vrhunskog umetnika to je uživanje za sve ljubitelje umetnosti. Izabrana dela izložena su hronološki od početka rada pa do poslednjih urađenih slika. Nižu se tu razne tematske celine koje se opet lakše sagledaju i tumače kada su na jednom mestu.

Posmatrajući radove Uroša Predića ostajala sam zapanjena ispred svake tematske celine. Kompleksnost pojedinih radova posmatrača ‘’ostavlja bez daha’’. Na velikim platnima gde su prikazani istorijski događaji ili ličnosti nalaz se toliko dodatnih detalja koji su složeni sami po sebi. Zadivljujuće! Tolika posvećenost umetnika detalju neverovatna je.

Ne obraćajući pažnju ko je naslikan na portretima vidim isti kvalitet. Svakoj osobi na portretu posvetio je potpunu pažnju, naslikao je i istakao svaki detalj koji je potreban. Portreti raznih istorisjkih ličnosti ali i osoba koje su nepoznate ne razlikuju se uopšte, svaki je potpun profesionalno urađen. Bio je vrhunski portretista (uradio je više od 1.000 portreta), svaka osoba koju je naslikao ima svoju posebnost koja se jasno vidi na slici.

Uros Predic, portretiNeka od poznatih dela su: Kosovka devojka, Devojka na studencu, Na izvoru, Nadurena devojčica, Siroče na majčinom grobu, Hercegovački begunci, Sveti Nikola i patrijarh Lukijan, Portret Mihaila Pupina, Vesela braća, Sveti Nikola spasava brodolomnike…

Poslednji veliki ikonopisac

Radio je ikonostase u crkvama u Vojvodini. Specifičnost njegovih ikona jeste u tome što je lica svetaca oslikavao licima običnih ljudi počevši od majke i oca pa do drugih običnih ljudi iz mesta. Takav njegov pristup izazvao je veliku osudu. Zato su ga u nekom periodu života i stvaranja naručioci izbegavali.

Neki od objekata u kojima je oslikao ikonostase su: crkva u Orlovatu 1926. godine, u Rumi u centralna rumska crkva – Hram silaska Svetog Duha, Starobečejska crkva, crkva u Perlezu, u manastiru Grgeteg, u patrijaršijskom dvoru u Sremskim Karlovcima, Njegoševu kapelu na Lovćenu…

Jedan od najboljih srpskih slikara

Uroš Predić je jedan od najboljih srpskih slikara. Slikar realizma kao i Paja Jovanović. Slikarstvo je učio u Beču i od tada ceo svoj život posvetio je umetnosti. U bečkom Parlamentu nalazi se trinaest mitoloških predstava koje je oslikao Predić dok je izučavao slikarstvo.

Uros Predic, slikar detaljaŽiveo je 95 godina. Uradio je više od 1600 slika. Učestvovao je u osnivanju društva srpskih slikara ‘’Lada’’ (1904), bio je jedan od osnivača Udruženja likovnih umetnosti (1919) i bio njihov prvi predsednik.

Postao je član Srpske kraljevske akademije (danas SANU) prvo dopisni u januaru 1919. godine, a zatim i redovni u februaru 1920. godine.

Slike i reči

Kao umetnik nije želeo da govori o svom slikarstvu. Smatrao je da su reči uz sliku nepotrebne, da im ne trebaju dodatna objašnjenja rečima.

‘’Nijedna reč umetnika neće primorati posmatrača da vidi baš ono što je umetnik hteo da prikaže. Svako od nas prima i uzima od umetničkog dela samo ono što je njegovoj duši vidno i prihvatljivo kao nadogradnja sopstvene duše ili prepoznavanje svoje duše u radu umetnika.’’

Slično je govorila i vajarka Olga Jevrić: ‘’Svako ima pravo da u našem delu vidi ono što mu to delo kazuje…’’

Istina je da svako kada posmatra umetničko delo u njemu prepoznaje nešto iz svog iskustva, života…

Devojka na studencu

‘’Devojka na studencu’’, slika urađena prema stihovima Branka Radičevića posebna je zbog etno motiva na njoj. Pesmu Devojka na studencu napisao je mladi pesnik posebno vezan za Sremske Karlovce. Slika ima dva dela u jednom ramu, u gornjem delu je naziv slike.

Devojka na studencu, Uros PredicPrva slika mladić na konju sa ispruženom rukom ka devojci i razbijeni krčag. Ispod ove slike piše: ‘’Ruka klonu krčag dole – ode na dve na tri pole’’. Druga slika devojka sedi pored izvora sa krčagom i ružom. Piše: ‘’Kad bi danas opet došo – ma i ovaj drugi prošo’’. Junaci slike su u narodnim nošnjama na kojima su etno motivi pažljivo oslikani i vizuelno upotpunjuju celu priču iz pesme.

Pesma ‘’Devojka na sudencu’’, autor Branko Radičević

Kad sam sinoć ovde bila

I vodice zaitila

Dođe momče crna oka

Na konjicu laka skoka,

Pozdravi me, zborit ode:

‘’Dajde, sele, malo vode!’’

Ove reči – slatke strele –

Minuše mi grudi bele,

Skoči mlada, njemu stigo,

Digo krčag, ruku digo,

Ruka drkta – krčag dole –

Ode na dve – na tri pole.

Još od njega leže crepi,

Ali de je onaj lepi?

Kad bi sada opet došo,

Ma i ovaj drugi prošo!

Bronzana nagrada na svetskoj izložbi u Parizu

Uroš Predić i Mihajlo Pupin bili su prijatelji od detinjstva. Na svetskoj izložbi 1889. godine u Parizu Predić je izložio svoje tri slike za koje je dobio prestižnu bronzanu nagradu. Dve od njih ‘’Siroče na majčinom grobu’’ i ‘’Hercegovački begunci’’ kupio je Mihajlo Pupin i poklonio ih Narodnom muzeju u Beogradu. Veliki Mihailo Pupin koji je želeo da ova dva remek-dela ostanu u Srbiji budućim pokoljenjima!

Uros Predic slike: Hercegovacki begunci i Siroce na majcinom grobuObe su izložene na ovoj izložbi u Novom Sadu.

Na slici ‘’Hercegovački begunci’’ fascinantna je Predićeva sposobnost da licima da takav izražaj, takvu osećajnost, sva patnja nalazi se na licima a svaki lik je drugačiji. Neverovatna je, mala slika a toliko izražajnih lica.

Po sopstvenoj želji sahranjen je u Orlovatu. Ispred osnovne škole uovom mestu nalazi se njegova bista.

Sava Šumanović – slikar koji je cenio sremski vez

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

’’Sentimentalna poetičnost prizora, tipična za naivizam, kod Šumanovića je imala i konkretno polazište: ’Moja tehnika je nastala iz sremskog veza sa vunicom, jer su me radovi naših seljanki često puta zaprepašćivali svojom snagom, pa sam se osećao kao slikar slab i pokušavao sam da na njima naučim, ja slikar.’’’ – citat sa panoa na izložbi u Spomen-zbirci Pavla Beljanskog.

Izložba u tri muzeja

Izložba ’’Sava Šumanović i evropski realizmi između dva svetska rata’’ održava se u Novom Sadu evropskoj prestonici kulture za 2022-u godinu. Spomen zbirka Pavla Beljanskog, Galerija Matice srpske i Galerija slika ’’Sava Šumanović’’ u Šidu mesta su gde se mogu videti slike Save Šumanovića iz njegovog celokupnog stvaralaštva.

U tri izložbene postavke predstavljene su 102 slike jednog od najznačajnijih slikara srpske umetnosti iz 20. veka.

Trocifren broj izloženih slika asocira me na podatak da je Sava Šumanović 1939. godine u Beogradu organizovao samostalnu izložbu na kojoj je prikazao 410 slika.

U Spomen zbirci Pavla Beljanskog izložene su 32 slike koje su nastale između 1919. i 1941. godine. U Srbiji prvi put se izlažu dve slike iz Francuske sa istim nazivom ’’Kupačice’’ koje su u vlasništvu francuskih muzeja: Muzeja ’’Ežen Buden’’ u Onfleru i Muzeja lepih umetnosti u La Rošelu.

Slika ’’Tursko kupatilo’’ iz Nacionalne galerije Republike Severne Makedonije u Skoplju i slika ’’Lučki agent’’ (1921) iz Muzeja moderne i suvremene umjetnosti iz Rijeke (Hrvatska) prvi put su izložene u Novom Sadu.

’’Doručak na travi’’

Slika velikog formata ’’Doručak na travi’’ (1927) je autoportret umetnika koji je svoj lik smestio na sliku sa tri akta i jednom obučenom figurom i pejzažom u pozadini. Naslikao je tokom drugog boravka u Parizu 1927. godine i izlagao na Jesenjem pariskom salonu iste godine. Vlasništvo Spomen-zbirke Pavla Beljanskog.

Sava Šumanović, slike kolažGalerija Matica srpska – izloženo je 17 slika nastalih između 1921. i 1925. godine nakon prvog Šumanovićevog boravka na usavršavanju u Parizu.  

Galerija slika ’’Sava Šumanović’’ u Šidu predstavlja apstraktno-klasične slike umetnika koje je uradio u ciklusu ’’Šidijanke’’. Tematski jedinstvena celina kakvu niko od srpskih slikara u to vreme nije radio. Ciklus je nastao nakon trećeg povratka slikara iz Pariza koji zbog zdravstvenih razloga ostaje da slika u Šidu. Ukupno 46 slika, tempera i crteža čini ovaj ciklus koji je nastao u periodu između 1934. i 1940. godine. Platna su velikih dimenzija i na njima se nalazi nekoliko figura (tri, pet ili sedam).

Kako je umetnik naslikao ovaj ciklus samo sa jednim modelom koji je imao u Šidu opisao je u predgovoru kataloga za izložbu u Beogradu 1939. godine:

’’Mislim da vam neće dojaditi taj ciklus ’’Šidijanki’’ kupačica, koje stvarno i ne postoje u Šidu, (jer u potoku se kupaju samo deca i kadgod koja devojka skrivena džbunjem). Mučila me je odavno želja da načinim za sebe samoga takav ciklus gde se iste figure ponavljaju, jer sam video, da su slikari često baš time dobijali jedinstvo stila (Renoar, Mares), a kraj toga taj plavi model, koji mi je u Šidu pozirao (bolje nego modeli koje sam imao u Parizu), bio je jedini, koji sam imao za tih 10 godina, (crnke su po crtežima, donetim iz Pariza).’’

Potpis umetnika na slikama

Umetnik se na slikama potpisivao na tri načina:

  • ćirilicom (kada je slikao u Šidu),
  • prilagođenim prezimenom na francuskom jeziku (kada je slikao u Parizu), i
  • samo godinom nastanka slike (Nakon okupacije 1941. godine sa nekoliko donetih zakona predstavnici NDH zabranili su da se u delu Srema, koji je bio u njihovoj vlasti, koristi ćirilica, Sava Šumanović je iz protesta prestao da se potpisuje i stavljao je samo godinu nastanka dela.)
''Jabuke i grožđe'', Sava Šumanović

”Jabuke i grožđe”, Sava Šumanović

Usavršavanje u Parizu

Za Savu Šumanovića bili su važni odlasci u Pariz na slikarsko usaršavanje u gradu umetnosti. Tri puta je boravio u Parizu. Prvi put otišao je iz Zagreba, u kome je studirao, 1920. godine. Tokom tog boravka učio je u ateljeu kod profesora Andre Lota koji je voleo kubizam. Po povrataku u Zagreb slikao je u stilu kubizma ali je kod učitelja Lota savršeno savladao slikanje tonovima.

Već 1925. godine ponovo odlazi u Pariz a vraća se 1928. u Šid. U njegovim novim slikama video se uticaj Matisovog kolorita. U Beogradu je organizovao izložbu slika koje su nastale tokom ovog boravka u Parizu i prodao je slike što mu je omogućilo da ponovo ode u grad umetnosti.

Krajem 1928. godine ponovo odlazi u Pariz a u martu 1930. godine vraća se u Šid. Novina koju je prihvatio bila je slikanje slikarskim nožem umesto četkicom. Slika u novom stilu, svetlost i boje dobili su novo značenje. Tokom ovog boravka u Parizu naslikao je poznata dela: Luksemburški park u Parizu, Crveni ćilim, Ležeći ženski akt…

Galerija slika ’’Sava Šumanović’’ u Šidu

Galerija u kojoj se čuvaju dela čuvenog slikara nalazi se u kući Šumanovića u Šidu. Njegova majka je, nakon umetnikove smrti, kuću poklonila opštini zajedno sa svim njegovim delima da bi se u njoj oformio muzej i izložili njegovi radovi. Na taj način sačuvana je celokupna umetnikova zaostavština. Galerija je osnovana 1952. godine.

''Zima u Sremu'', Sava Šumanović

”Zima u Sremu”, Sava Šumanović

U Ateljeu 61 iz Novog Sada je 1989. godine urađena tapiserija prema slici Save Šumanovića ‘’Zima u Sremu’’ koju je naslikao 1933. godine.

Izložba ’’Sava Šumanović i evropski realizmi između dva svetska rata’’ traje do 04.12.2022. godine.

Sava Šumanović: Jedan od najpoznatijih slikara Pariske škole

Sava Šumanović rođen je 22. januara 1896. godine u Vinkovcima. Od četvrte godine živeo je u Šidu. Odrastao je u bogatoj porodici koja mu je priuštila najbolje obrazovanje u ono vreme. Školovao se u Zemunu, Zagrebu i Parizu. Prvu samostalnu izložbu održao je u Zagrebu. Pored slikarstva radio je ilustracije, grafike i scenografije. Napisao je tekstove ‘’Slikar o slikarstvu’’ i ‘’Zašto volim Pusenovo slikarstvo’’. Streljan je tokom Drugog svetskog rata – 1942. godine u Šidu.

Heroine izlozbe u Novom Sadu

Izložbe iz programskog luka Heroine – Novi Sad Evropska prestonica kulture 2022

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Novi Sad je treća Evropska prestonica kulture za 2022. godinu. Programi u gradu vezani su za vizuelne umetnosti, istorijsko-kulturno nasleđe, muziku, pozorište, arhitekturu i kulturne događaje. U toku 2022. godine biće organizovano oko 3.000 kulturnih događaja. U nastavku su moji utisci sa nekoliko izložbi koje su povezane nitima.

 

Ženska nit – internacionalna izložba tapiserija

Ideja svake umetnice čije je delo izloženo za mene je dublje traganje za prepletenim nitima na tapiseriji.

Atelje 61 već 61 godinu uporno i posvećeno izrađuje tapiserije po kartonima umetnika, izlaže tapiserije i promoviše ovu vrstu umetnosti od niti. Niti su osnovni materijal od koga se izrađuju tapiserije magičnim rukama tkalja. Iza svih tapiserija najviše me zanima taj deo realizacije i prenošenje ideja umetnika u konkretno vizuelno vidljivo delo.

Svi prikazani radovi su dela žena autora i tkalja koje su vešto preplele sve niti i ispratile ideje umetnika koji su uradili kartone po kojuma su tapiserije tkane.

Izložba tapiserija ''Ženska nit'', Atelje 61

Izložba tapiserija ”Ženska nit”, Atelje 61

Tapiserija kao umetničko delo živi svoj život, suživot sa autorima (umetnicima) i koautorima (tkaljama). Za mene kao posmatrača možda sve to nije važno, važan je moj doživljaj tapiserije i njena poruka, energija koju ona emituje i prenosi.

Većina dela su velikog formata, energija koja nas privlači i toplina koju materijal širi.

Umetnice različitih generacija zastupljene su na izložbi, to nam daje mogućnost da posmatramo u kakvim društvenim uslovima su stvarale i koje ideje su prisutne u različitom vremenskom periodu.

Izložbu čine: Katalog sa fotografijama u boji, tapiserije koje su izložene, nekoliko fotografija žena u procesu stvaranja na samim počecima nastanka Ateljea i prvim koracima u njegovom razvoju.

Katalog za izložbu ''Ženska nit''

Katalog za izložbu ”Ženska nit”

Savremena tapiserija, instalacija u prostoru od plastičnih materijala autorski rad Leonore Vekić golica našu maštu da zamislimo šta sve tapiserija može u prostoru.

Mesto održavanja: Kreativni distrikt na Limanu; lokali Radionica i Biro

Vreme održavanje izložbe: od 18. maja do 12. juna 2022.

Radno vreme Radionice: svakog dana od 11 do 19 časova

 

Marama kao kulturni označitelj – međunarodna izložba

Marama od zaštitne funkcije do modnog detalja

Marama kao kulturni označitelj, Muzej Vojvodine

Marama kao kulturni označitelj, Muzej Vojvodine

Priča o marami koja je obavezno nošena u različitim kulturama. Od ukrasa, zaštite glave do obaveznog pokrivanja kose. Koliko su marame važne kao modni detalj nije bila primarna tema ove izložbe. Prezentovani su razni oblici, načini izrade i nošenja marame kod različitih naroda. Ukrašavanje svečanih marama radilo se vezom, aplikacijom, perlama i drugim ukrasima.

Fokus je ipak na marami koja je bila ili još uvek jeste nametnuta ženi kao obavezan odevni predmet. Izložene su zanimljive, vezom ukrašene, marame koje simbolima određuju pripadnost žene određenoj naciji.

Marama je četvrtasta tkanina koja se presavije dijagonalno i vezuje na različite načine zavisno od njene veličine. U svakodnevnom životu žene su najčešće maramu presavijale u trougao i tako vezivale. Pred kraj 20. veka marama je postala stalno prisutan modni detalj.

Osvrt autora teksta:

Ručno oslikana svilena marama ''U obliku''

Ručno oslikana svilena marama ”U obliku”

Za mene  je danas marama kao ’’slikarsko platno’’ koje omogućava izražavanje ličnih ideja i oslikavanje modnog detalja koji je unikat. Može da se oslikava ciljano za tačno određenu osobu po njenim idejama i motivima koji su za nju važni. Uopšte oslikavanje jedne svilene marame je avantura koja za rezultat ima poseban modni detalj.

Mesto održavanja: Muzej Vojvodine, Donja galerija u Dunavskoj 37

Vreme održavanje izložbe: od 18. maja do 30. juna 2022.

Radno vreme muzeja: utorak – petak 10 – 19 časova; subota – nedelja 10 – 18 časova

 

Heroine Spomen-zbirke Pavla Beljanskog – izložba

Treća izložba povezuje se sa prvom ’’Ženska nit’’ preko tapiserija Milice Zorić.

Sedam umetnica: Nadežda Petrović, Milica Zorić, Ljubica Sokić, Zora Petrović, Vidosava Kovačević, Liza Križanić i Leposava St. Pavlović predstavljene su na izložbi. Njihova dela izraz su toplih i pozitivnih boja.

Izlozba Heroine_Spomen zbirka Pavla Beljanskog

Izlozba Heroine_Spomen zbirka Pavla Beljanskog

Milica Zorić predstavljena je na izložbi sa velikim formatima tapiserija. To su njeni prvi radovi koje je Pavle Beljanski otkupio za svoju zbirku. Tim povodom zapisao je: ’’Delo Milice Zorić uzeto u celini predstavlja čitav jedan epos, sličan zbirci epskih narodnih pesama, izgrađen na misaonoj i moralnoj bazi velikog raspona’’.

Tkane niti koje su podloga za sve izložene tapiserije kao i aplikacije i vez motiva preko podloga povezali su ovu izložbu sa ostalim izložbama koje su u oblasti tekstila, tapiserije i marame.

Vredi napomenuti da je jedna četvrtina dela u Spomen-zbirke Pavla Beljanskog čine dela čiji su autori žene.

Mesto održavanja: Spomen-zbirka Pavla Beljanskog

Vreme održavanje izložbe: od 20. maja do 17. jula 2022.

Radno vreme Radionice: sreda – nedelja 10 – 18 časova

Muzeji važni za etnologiju

2021: Izdvojeno za temu – Muzeji važni za etnologiju

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Muzeji koje sam predstavila na blogu u 2021. godini imaju veze sa tekstilom bilo da se primarno bave čuvanjem i izlaganjem tekstinih eksponata ili u okviru stalne postavke imaju tekstilne predmete koji nisu dominantni. Muzeji koje sam obišla imaju uticaj na očuvanje tradicije.

Specifična je publika koja dolazi u muzeje povezane sa etnologijom ali povezivanjem tekstila sa istorijom muzeji kao što je Muzej Jovana Cvijića mogu biti zanimljivi široj publici. U ovom muzeju nalaze se izuzetni primerci ručno rađenog tekstila. Čuvanjem, izlaganjem i promocijom tekstilnih predmeta iz prošlosti muzeji mogu privući veći broj turista.

Muzej Jovana Cvijića – izvorni ručni radovi

Manakova kuća – čuvar tradicije: Etnografska spomen zbirka Hristifora Crnilovića

Konak kneza Miloša na Topčideru

Muzej Vojvodine

Konak kneginje Ljubice

Konak kneginje Ljubice - Beograd

Konak kneginje Ljubice

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

O Konaku

Konak kneginje Ljubice izgrađen je 1831. godine sa ciljem da bude dvor dinastije Obrenović i istovremeno stan za porodicu kneza Miloša. Da bi Turcima koji su se nalazili na Kalemegdanu  dokazao moć dinastije Obrenović i uspon nove srpske države knez Miloš Obrenović je 1829. godine dao nalog da se započne izgradnja novog Konaka (kasnije je postao poznat kao Konak kneginje Ljubice). Završen je za tri godine ali je Knez Miloš u Konaku boravio samo dve godine.

Ostao je stan za kneginju Ljubicu i njihovu decu Milana i Mihaila jer je Knez Miloš ubrzo po izgradnji konaka odlučio da za sebe sagradi konak na Topčideru koji je sa preseljenjem kneza postao rezidencija. Danas Konak kneza Miloša pripada Istorijskom muzeju.

Konak kneginje Ljubice - Detalj sa Pirotskog ćilima

Konak kneginje Ljubice – Detalj sa Pirotskog ćilima

Konak kneginje Ljubice jedino je bio je rezidencija tokom vladavine Kneza Mihaila od 1839. do 1842. godine.

Sa proterivanjem Obrenovića i dolaskom porodice Karađorđević na vlast od 1842. godine Konak gubi rezidencijalnu namenu i tokom sledećih 130 godina bio je u službi različitih državnih institucija.

Odlukom tadašnjih vlasti 1980. godine Konak postaje deo Muzeja grada Beograda. Iste godine u Konaku otvorena je stalna postavka ’’Enterijeri beogradskih kuća 19. veka’’.

Poseta Konaku kneginje Ljubice

Sunčan decembarski dan, na drvetu ispred Konaka požutelo lišće još je na granama. Ulazim u muzej da pogledam radove od tekstila koji su nastali i koristili se pre više od 100 godina. Originalni Pirotski ćilimi su eksponati koje želim da vidim.

Konak kneginje Ljubice ​- Pirotski cilim

Konak kneginje Ljubice ​- Pirotski ćilim

U Konaku su nameštene dve originalne sobe sa nameštajem kneginje Ljubice a  u ostatku prostorija nalaze se eksponati sa temom Enterijeri beogradskih kuća.

Najviše me zanima taj originalni prostor u kome su živeli Obrenovići. Prvo primećujem na podu bogato ukrašen pirotski ćilim koji deluje impozantno. Na njemu su prepoznatljivi ornamenti koji su korišćeni na svim ćilimima tkanim u Pirotu (vraško koleno, Rašićeva šara…).

Pored zida su divani, klupe na kojima su prekrivači odnosno manji pirotski ćilimi.

U drugoj prostoriji je sličan raspored samo što je ćilim mnogo tamniji. U njoj se mogu videti i neke lične stvari kneginje Ljubice i kneza Miloša. Zanimljivo je pogledati kako se u to vreme opremala kuća vladara.

Konak kneginje Ljubice -’’Enterijeri beogradskih kuća 19. veka’’

’’Enterijeri beogradskih kuća 19. veka’’

Zanimljiv je unutrašnji raspored prostorija, centralni deo je slobodan prostor u kome je glavna ’’divanhana’’, dnevna soba koja nema vrata i iz koga se ulazi u ostale prostorije. U tim sobama izloženi su eksponati nameštaja iz bogatih beogradskih porodica.

Konak kneginje Ljubice je jedna od retkih sačuvanih zgrada u Beogradu iz prve polovine 19. veka. Značajan je jer su u njemu dodiruju i prvi put ukrštaju turski i evropski stil gradnje.

Newer Posts
Older Posts