Penjanje na vrh Avale sa polaznom tačkom u centru Belog potoka. Oštra duga uzbrdica najviše se pamti ali kada se savlada pruža veličanstven pogled na okolinu. Pre glavnog cilja, vrha Avale, obilazim još jednu zanimljivu tačku a to je Čarapićev brest.
Avala – Trenutak kada dodirnemo lepotu prirode (I deo)
Vasa Čarapić – Zmaj od Avale
Vasa Čarapić, Zmaj od Avale, istorijska je ličnost o kojoj većina malo zna. Među njima bila sam i ja. Odlaskom do planinarskog doma ’’Čarapićev brest’’ i obilaskom spomenika posvećenog ovom vojvodi, knezu i hajduku istražila sam više da saznam ko je bio Vasa Čarapić, koji je živeo samo 36 godina.
Vasa Čarapić bio je vojvoda I srpskog ustanka. Rođen je u selu Beli potok u podnožju Avale. Kao dobrovoljac učestvovao je u borbama protiv Turaka a zbog doprinosa u tom ratu postao je knez gročanske nahije. Kada je 1804. godine shvatio da se sprema seča knezova odmetnuo se u hajduke i okupio grupu na Avali. Delovao je u okolini Avale i u svim borbama koje je vodio isticao se velikom hrabrošću. Poginuo je 1806. godine prilikom borbi za oslobođenje Beograda. U centru Beograda jedna ulica nosi njegovo ime.
’’Čarapićev brest’’ naziv je planinarskog doma. Pre dolaska do doma sa leve strane puta nalazi se spomenik Vasi Čarapiću.
Planinarski dom ”Čarapićev brest”
Na inicijativu dr Petra Kostića, osnivača Planinarsko-smučarskog društva ”Avala”, 1950. godine izgrađena je zgrada planinarskog doma ”Čarapićev brest’’. Naziv doma asocira na šest brestova koji su nalazili na tom mestu u vreme kada je Vasa Čarapić okupljao narod oko sebe i pozivao na ustanak protiv Turaka.
Planinarski dom, planinarska kuća i spomenik Vasi Čarapiću ušuškani su i zaklonjeni na malom prostoru na Avali.
Toranj na Avali
Televizijski toranj je simbol Avale. Stari toranj izgrađen je 1965. a srušen 1999. godine. Obnovljen je 2009. godine, visok je 204 metra i za jedan metar viši od prethodnog. Do vidikovca, na 122-om metru, stiže se liftom sa koga je prelep pogled na Beograd i okolinu Avale.
Crkva brvnara na Avali
Meštani Belog potoka inicirali su izgradnju crkve brvnare u blizini tornja na Avali. Podignuta je u srpsko-vizantijskom stilu 2017. godine. Crkva je posvećena Svetom despotu Stefanu Lazareviću (sin kneza Lazara i kneginje Milice). Despot Stefan obnovio je grad Žrnov koji se nalazio na vrhu Avale a kog su sagradili Rimljani. Danas se na mestu Žrnova nalazi Spomenik Neznanom junaku.
Mineral Avalit i rudnici
Mineral plavo-zelene boje nazvan je po Avali, planini na kojoj je pronađe. Pronašao ga je Sima Lozanić. Avalit pripada grupi cinabarita.
Nekada je na Avali postojalo nekoliko rudnika među njima i rudnik žive ‘’Šuplja stena’’. U ovom rudniku eksploatisala se ruda cinobarita od koje se dobijala boja cinober koja je bila skupocena.
Na Avali rudarstvo je bilo najrazvijenije u vreme Rimljana. Iz rudnika olova i cinka ‘’Crveni breg’’ dobijalo se i zlato i srebro. Zatvoren je 1953. godine.
Izvor Ledinac – Ladne vode
Penjući se ka vrhu Avale od Tornja prolazim pored hotela”Avala” i stižem do još jedanog izvora – izvora Ladne vode. Ime mu govori sve, voda je hladna kao led. Nalazi se na pravom mestu da osveži sve one koji idu ka vrhu i one koji se vraćaju. Uglavnom svi svrate na ovaj izvor koji je zanimljiv jer se nalazi blizu vrha planine.
Iznenađenje!? Dve velike kamene sfinge čuvaju stepenište za ulaz na veliku terasu hotelskog restorana. Prva misao otkud sfinge na Avali? Neobično mi je da se nalaze ovde. Sfinge su simbol Egipta – čuvari grobnica faraona. Šta čuvaju na Avali? Zašto su ispred hotela?
Krećem od zgrade koja me je posebno zadivila a to je Vladičanski dvor, najstariji u okviru Srpske pravoslavne crkve sagrađen sredinom 18. veka. Raskošna, impozantna barokna građevina koja privlači pažnju. U Zavodu za zaštitu spomenika kulture označen je kao nepokretno kulturno dobro od izuzetnog značaja.
Podignuta je u 18. veku (1783 – 1785) i to je najstarija pravoslavna crkva u Vršcu. Predstavlja spomenik kulture. Visina crkve je 54 metra i smeštena je u prostrano dvorište. Unutrašnjost crkve krasi raskošni ikonostas i vitraži, slike nekoliko poznatih slikara…
Ova rimokatolička crkva nikada nije bila katedrala ali je tako zovu zbog veličine i utiska koji ostavlja na vernike i posmatrače. Sagrađena je u gotskom stilu. Zidana je od 1860. do 1863. godine i jedan je od najreprezentativnijih objekata u Vršcu.
Apoteka na stepenicama je prelepa barokna zgrada koja je namenski građena za apoteku. Jedina je očuvana apoteka u Vršcu na istoj lokaciji i sa spoljnim i unutrašnjim izgledom.
Osnovan 1882. godine u zgradi ’’Konkordija’’. Kako su se zbirke predmeta povećavale i muzej se proširivao. Danas pored obnovljene prve zgrade u sastavu muzeja su još dve susedne zgrade.
Pavle Jovanović rođen je u Vršcu 1859. godine. Talenat za slikarstvo koji je imao razvijao je i nadograđivao školovanjem u Beču. Naravno, kada dođem u Vršac želim da vidim njegove slike jer ih ovde posmatram sa mnogo više emocija. Posmatranje slika ovog velikog majstora slikarstva, u njegovom rodnom gradu, ostala sam očarana njegovim talentom i umećem .
Vatromet boja na fasadama najvažnijih gradskih objekata i starih prizemnih kuća pravi je doček. Narandžasta, roze, jarko roze, bordo, žuta, plava, plavo-ljubičasta, zelena… Samo se smenjuju. Fasade se masovno obnavljaju i plene svojim izražajnim koloritom. Osvojile su me i one su broj jedan doživljaj Vršca. Za umetnike raj i lepota, za život uživanje.
Kibic pendžeri zaustavljaju dah. Veliki ili mali, ispupčeni, istureni manje ili više… Čine arhitekturu zgrada izuzetnom, jedinstvenom. U prošlosti su bili pokazatelji ’’bogatstva’’ vlasnika kuće. Obnavljaju se kao i fasade, farbaju raznim bojama i ostaju da traju kao nešto posebno. Daju jedinstven šarm ovom gradu i čine ga očaravajućim.
Zaustavljam se i divim toj lepoti, toj raskošnoj lepoti kuća u nizu. Svaka fasada sa spoljne strane je umetnost za sebe. A tek kapije! One su me tek osvojile, ne puštaju me da prođem pored njih tek tako. Zastanem i posmatram ih, svaka je sa posebnom dekoracijom. Prelepe su i inspirativne. Predstavljaju lepotu ručnog rada u drvetu. Skoro da mogu da vidim majstora kako radi i njegovu posvećenost svakom detalju.
Vršac je grad prepun istorije sa mnoštvom očuvanih raskošnih zgrada. Mnogo zanimljivih objekata me ”dodirnulo”, jednom rečju grad me očarao raskošnom arhitekturom i bojama.
