Umetnica Mira Brtka bavila se slikarstvom, skulpturama, pozorišnom i filmskom režijom (režirala je kratke filmove), pored režije za filmove radila je kostime i pisala scenarije, bila je sekretar režije za film ‘’Sutjeska’’, modnim kreacijama – slovačka narodna nošnja bila je inspiracije za njene radove u ovoj oblasti (kreirala je odevne predmete za žene), sakupila je veliku kolekciju slovačkih narodnih nošnji…
Završila je filmsku režiju na Akademiji za pozorišnu i filmsku umetnost u Beogradu 1955. godine. Od diplomiranja do odlaska u Rim 1959. godine uglavnom je radila u svetu filmske umetnosti (snimala je kratke i dokumentarne filmove).
’’Stolica za razmišljanje’’, skulptura, autorka Mira Brtka nalazi se ispred galerije ’’Mira Brtka’’ u Staroj Pazovi. Galerija je osnovana 2003. godine.
Rad u Rimu
U Rimu je na Akademiji upisala slikarstvo, tokom studiranja bila je saradnik na realizaciji jednog crtanog filma. Slikarstvom je intenzivnije počela da se bavi 1964. godine nakon diplomiranja. Iste godine organizovala je svoju prvu samostalnu izložbu.
Godine 1967. u Rimu je postala član internacionalne umetničke grupe Illumination čiji je osnivač bio umetnik iz Japana, Nobuya Abe. Član je bila do 1971. godine. Sa ovom grupom ostvarila je niz značajnih izložbi u Italiji.
U fokusu njenog stvaralaštva naizmenično su se nalazile različite vrste umetnosti: film, slikarstvo, tapiserija, moda, skulptura… Sa lakoćom je prelazila iz jedne sfere umetnosti u drugu i međusobno ih preplitala. Tako je u Italiji 1968. godine kreirala kostime za jedan film u koje je ukomponovala slovačke tradicionalne motive.
Bele slike
Od 1960. do 1966. godine u Evropi su umetnici često slikali bele slike. Organizovano je niz izložbi ovih slika i Mira Brtka je u to vreme slikala bele slike ali ih nije izlagala.
Tek 43 godine kasnije povezala ih je sa njenom novom serijom slika Bele senke koja je bila različita od onih iz šezdesetih godina i zajedno ih je izložila u Istambulu 2009. godine.
Povratak u Jugoslaviju
U Rimu je živela od 1958. godine do 1970. godine. Vratila se u Jugoslaviju da bude pomoćnik reditelja za snimanje filma ‘’Sutjeska’’. Iako je kasnije više živela u Staroj Pazovi redovno je izlagala u Italiji sa grupom internacionalnih umetnika.
Vez u umetnosti Mire Brtke
Serija radova ‘’Usmerena imaginacija’’ Mire Brtke – rad u tehnici veza ili kombinaciji slikanja temperom i veza. Njena ideja bila je da kombinuje svoje kreacije sa narodnim umetničkim stvaralaštvom. Kako je to radila? Narodnu primenjenu umetnost čiji su radovi služili kao dekorativni u enterijeru ili na osobi obogaćivala je svojim dizajnom i slikarstvom.
Slično povezivanje modernog slikarstva i narodne umetnosti ostvarila je slikarka Nadežda Petrović koja je na slikama prikazivala narodne nošnje i običaje.
Umetnica Mira Brtka je otišla dalje pa je u stvaralaštvu kombinovala slikarske tehnike i ručni vez. Deo radova velikog formata vezla je sama a kasnije je ona crtala i davala uputstva veziljama u Staroj Pazovi da urade vez. Zanimljivo je da im je davala potpunu slobodu u izboru materijala za vez i vezenju.
Fondacije
Fondaciju ‘’Brtka-Kresoja’’ umetnica je osnovala 2011. godine u Novom Sadu sa ciljem da čuva i afirmiše stvaralaštvo umetnika iz porodice Brtka-Kresoja. Godine 1996. u helikopterskoj nesreći tokom snimanja dokumentarnog filma o Velikom ratnom ostrvu poginuli su joj sin Miloš Stefan Kresoja (filmski snimatelj i reditelj dokumentarnih filmova) i suprug Dragan Kresoja (filmski reditelj). Mira je želela da na jednom mestu čuva filmove supruga i sina i deo svojih radova u oblasti filma i slikarstva. Smrću umetnice fondacija je ugašena.
Šest godina nakon smrti umetnice, 2020. godine, u Beogradu osnovana je nova fondacija pod nazivom ‘’Fondacija Mira Brtka’’ radi očuvanja i prezentacije stvaralaštva ove umetnice.
Mira je jednom o svom radu rekla sledeće: ‘’ Život je takav da, ukoliko se prepustite, ako ste otvoreni, put vas povede tamo gde treba. Mene je taj put u životu vodio od jedne do druge stvari, najpre umesto arhitekture u film, posle u crtani film, pa slikarstvo, skulpturu, modu. Ali, za mene je to sve jedna ista stvar. Radim sa entuzijazmom i oduševljenjem kad me nešto ponese.’’
Rim – retrospektivna izložba 2024
Izložba u Nacionalnoj galeriji moderne i savremene umetnosti u Rimu ‘’Budućnost je iza nas’’ je retrospektivna izložba radova umetnice Mire Brtke. Trajala je mesec dana u leto 2024. godine. Povod za veliku izložbu sa 120 radova (slike, skulpture, filmovi, moda) bila je desetogodišnjica od smrti umetnice.
Mira Brtka rođena je 1930. godine u Novim Banovcima kod Stare Pazove. Umrla je u Beogradu 2014. godine.
Fotografije su nastale na izložbi ‘’Nove tendencije’’ održanoj u Beogradu 2023. godine.
