Sedamnaestog maja 2024. godine navršilo se 130 godina od rođenja slikarke Zore Petrović.
Predstavnik ekspresionizma
U slikarstvu u Srbiji između dva rata Zora Petrović je jedan od najznačajnijih predstavnika ekspresionizma koji je negovala do kraja života.
Ekspresionizam kao umetnički pravac od umetnika zahteva da izrazi unutrašnje emocije koje su bile doživljene u određenom trenutku koji je tema slike. Slikari to čine kroz jake boje i forme.
Zora je slikala širokim potezom četkice sa kojim je naglašavala oblike bez mnogo detalja. To je posebno vidljivo na slikama na kojima su ženski aktovi, jedan od najzastupljenijih motiva u njenom slikarstvu. Ekspresivnim koloritom pokazivala je pravo stanje ženskog tela bez imalo ulepšavanja.
Slikala je portrete, žene iz naroda, cveće, aktove, žene u narodnim nošnjama, mrtvu prirodu…
Usavršavanje u Parizu
Kao što je većina slikara početkom XX veka odlazila u Pariz na usavršavanje tako je uradila i Zora Petrović. Život u ovom gradu bio je izuzetno važan za nju i njeno stvaralaštvo.
Godinu dana provela je u Parizu (1925) i taj boravak imao je veliki uticaj na njeno slikarstvo pre svega u većem pridavanju važnosti boji. Dva meseca je slikala u ateljeu profesora Andrea Lota koji je pripadao slikarskom pravcu poznatom kao kubizam.
U njegovom ateljeu boravio je i Sava Šumanović koji je prvi srpski slikar koji je uneo elemente kubizma u svoje slike. Zori se nije dopadalo Lotovo podučavanje umetnosti po šablonu jer je ona težila slobodnom izrazu.
Ubrzo nakon povratka iz Pariza, 1927. godine, realizuje svoju prvu samostalnu izložbu u Salonu prijatelja umetnosti Cvijeta Zuzorić u Beogradu.
Drugi put odlazi u Pariz 1937. godine kada je na Svetskoj izložbi učestvovala sa dve slike (‘’Čežnja’’ i ‘’Ciganka’’). U gradu umetnosti ostala je mesec dana. Po povratku u zemlju više slika žene u narodnim nošnjama. Od tada sve više koristi svetlije boje.
Žene sa sela kao motivi na slikama
Slikala je žene sa sela u narodnim nošnjama ili u svakodnevnom radu.
Žene iz naroda u svečanim narodnim nošnjama ili u obučene jednostavno tokom svakodnevnih obavljanja poslova bile su u njenom slikarskom fokusu od 1937. godine. Slikala je realistične scene u kojima ističe ženski lik u svakodnevnim teškim poslovima na selu u kojima ih predstavlja umorne od previše napornog rada. Svojim slikama ukazala je na ovu kategoriju žena na selu koje su radile teške poslove i koje su teško živele.
Uz takve slike radila je i žene u narodnim nošnjama da dočara njihovu lepotu. Na taj način je sačuvala niz vezenih motiva koji su pripadali narodnom stvaralaštvu. Slikanjem žena u narodnim nošnjama dala je doprinos očuvanju tradicije jer njene slike čuvaju određene izvorne motive.
Kroz slikarstvo prezentovala nam je lepotu narodnih nošnji ali i određenih izvornih vezenih motiva na njima. Na sličan način to su radili i drugi slikari počevši od Đorđa Krtića, Nadežde Petrović pa do Pavla Jovanovića i Uroša Predića.
Inspiracija ručno rađeni tekstil ukrašen vezom
Kao i slikarka Nadežda Petrović Zora je volela ručno rađene predmete. Posebno je bila oduševljena tekstilom koji je bio ukrašen vezom i koji je sam za sebe bio umetnost. Prenošenjem motiva sa ručno rađenih tekstilnih predmeta na svoja platna sačuvala ih je za buduće generacije.
U proleće 1960. godine u saradnji sa prijateljem kolekcionarom Pavlom Beljanskim započela je sa radom na ciklusu ‘’Oj Davori, ti Kosovo ravno’’. Inspiracija za ovu seriju slika bila je knjiza ‘’Lazarica ili Boj na Kosovu – narodna epopeja u 24 pesme’’. Projekat ipak nije realizovala jer se ubrzo razbolela.
Pavle Beljanski bio je veliki kolekcionar umetničkih dela, od početka je podržavao Zoru Petrović. Kada je 1937. godine u Rimu organizovao Izložbu jugoslovenskih umetnika, u izložbu je uvrstio tri njene slike od kojih je jednu kupio. Od tada su bili prijatelji do njene smrti. Otkupio je 14 Zorinih slika koje su deo Spomen-zbirke Pavle Beljanski u Novom Sadu.
Uradila je niz portreta poznatih ličnosti: slikarke Ljubice Sokić koja je bila njena učenica, kolekcionara i prijatelja Pavla Beljanskog, književnika Ive Andrića, slikarke Leposave Bele Pavlović, slikara Dušana Ristića, kompozitorke Ljubice Marić, vajara Riste Stijovića…
Biografija
Zora Petrović rođena je 17. maja 1894. godine u mestu Dobrica kod Alibunara.
Školovala se u nekoliko gradova:
- Pančevu gde je završila srednju školu (1907-1909),
- Umetničko-zanatskoj školi u Beogradu (1912-1914),
- Slikarskoj velikoj školi u Budimpešti kod profesora Ebnera i Retija (1915-1918)
Nakon Prvog svetskog rata 1919. godine vratila se iz Budimpešte i diplomirala na Umetničko-zanatskoj školi u Beogradu (1920. godine). Od tada se posvetila pedagoškom radu. Trideset godina bavila se podučavanjem i paralelno je slikala u svom ateljeu. Bila je posvećena slikarstvu za koje se izborila još u mladosti odbijajući da sledi želju roditelja da bude trgovac.
Karijeru je započela sa podučavanjem crtanja u srednjoj školi kao učiteljica veština a završila kao profesorka na Akademiji likovnih umetnosti u Beogradu. Kao predavač podsticala je svoje studente da pronađu i razvijaju lični rukopis, da budu disciplinovani i uporni u radu.
Bila je na usavršavanju u Parizu 1925. i 1937. godine.
Prvi put izlagala je u Somboru 1921. godine, posebnu pažnju skrenula je na sebe tokom Pete jugoslovenske izložbe koja je održana u Beogradu 1922. godine.
Prvu samostalnu izložbu organizovala je 1927. godine u Beogradu, u Salonu prijatelja umetnosti Cvijeta Zuzorić.
Dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti postala je 1961. godine.
Radovi Zore Petrović nalaze se u Spomen-zbirci Pavla Beljanskog u Novom Sadu, u Narodnom muzeju i Muzeju savremene umetnosti u Beogradu.
Umrla je u Beogradu 1962. godine.
Soja Jovanović izborila se za poziciju prve rediteljke u Srbiji i Jugoslaviji. Avangardnim pristupom i smelim tekstovima krčila je svoj trnoviti put uspeha. Zabranjivane su njene predstave, prihvatala je to i išla dalje pripremajući nove. Snimala je filmove u kojima je preovladavao humor, svoje ideje realizovala je po delima Branislava Nušića, Stevana Sremca, Branka Ćopića… Pročitajte priču o rediteljki na sledećem linku:
Ljubica Marić je stvaralac u oblasti komponovanja, prva srpska kompozitorka i prva žena dirigent. Iako nije mogla dobiti mnogo mogućnosti da diriguje jer je u to vreme posao dirigenta bio u rukama muškaraca važna je po tome da je koleginicama otvorila, bolje reći, samo odškrinula vrata novih mogućnosti, koja su one kasnije širom otvorile i osvojile ovu oblast stvaralaštva. Na početku karijere povezivala se sa korenima, sa tradicijom da bi ih kasnije odložila i stvarala svoju autentičnu muziku. Pored komponovanja bavila se slikanjem, vajanjem i pisanjem. Pročitajte priču o kompozitorki na sledećem linku:
Muzički salon u vili je poseban, Štuk ga je uradio po uzoru na zidno freske četvrtog stila u starorimskoj Pompeji. To je najkomplikovaniji stil koji je u sebi sadržao glavne karakteristike prethodna tri stila. U ovom salonu Štuk je uradio zvezdano nebo koje predstavlja harmoniju sfera – mlečni put, sazvežđa, kometu i sunce. Harmonija sfera je prema Pitagori, grčkom matematičaru i filozofu, odnos između planeta prati iste zakone matematike, astronomije kao i harmonije muzike.
Kako je stigao do titule? Štuk je bio slikar, vajar, grafičar i arhitekta. Neumorno je radio i eksperimentisao u svim poslovima u oblasti umetnosti, usavršavao se i nastupao na izložbama. Osvojio je mnogo zlatnih medalja u oblasti slikarstva ali i za dizajniran nameštaj 1900. godine na izložbi u Parizu. Nameštaj koji je izložio napravio je za svoju vilu koju je sam projektovao, koja je bila njegov atelje i prostor za život njegove porodice.
Čuvar raja (Guardian of Paradise) – to je prva slika koju je javno predstavio na izložbi u Minhenu 1889. godine, dobio zlatnu medalju za nju i zakoračio u svet umetnosti kao profesionalac.