Palić je turističko mesto udaljeno oko šest kilometara od Subotice. Više je poznat kao Palićko jezero ali pored jezera ima široku lepezu objekata koji su rađeni u stilu mađarske secesije.
Duge šetnje kraj jezera po lepo uređenoj stazi je glavna aktivnost svih turista i zaista su opuštajuće. Kupanje u jezeru je zabranjeno ali pecaroši uživaju u svom hobiju. Uslovi za vožnju bicikla su idealni kao i za druge sportska aktivnosti.
Arhitektura u stilu secesije
Na Paliću se nalazi Veliki park lepo uređen sa nekoliko objekata raskošne arhitekture u stilu secesije. Sađenje biljaka u parku krenulo je 1840. godine, tokom sledećih 180 godina park je obnavljan i proširivan sa novim stablima. Danas je park velika vrednost Palića kao turističke destinacije. Kroz njega se od glavnog puta izlazi direktno na jezero.
Krajem 19. veka lekari su znali da su voda i mulj u jezeru lekoviti. Oni su inicirali da se iskoriste za lečenje pacijenata i jačanje imuniteta zdravih osoba. Prvo su izgrađene gostionice za prijem posetilaca a zatim i veći smeštajni objekti. Pored lečenja u Paliću je bio organizovan i dobar provod pa su gosti postali sve brojniji.
Od 1904. godine do 1912. građeni su objekti na Paliću sa ciljem da se izgradi kupalište – banja kao i u drugim delovima Austrougarske. Svi objekti su završeni do 1912. godine i pušteni u upotrebu. Bile su tu i zgrade za banjsko lečenje, kafana, novi hotel… ali i drugi značajniji koji su bili prava mala remek dela arhitekture.
To su objekti koji se nalaze u parku i na obali jezera:
Vodotoranj se nalazi na ulazu u Veliki park kroz koji se stiže na obalu jezera. Svojim položajem, visinom i lepotom postao je simbol Palića. Izgrađen je 1910. godine kao atraktivan ulaz iz naselja u park (visok je oko 31 metar). Uz toranj je kapija sa nadstrešnicom u obliku kruga (nekada je to bila tramvajska stanica) koje su od drveta i ukrašene rezbarenjem. Nadstrešnica je postavljena na osam ukrašenih drvenih stubova.
Muzički paviljon se nalazi u blizini glavnog šetališta tu se održavaju mali koncerti koji služe da gostima bude prijatnija šetnja kroz park i pored jezera. Na vrhu krova je koplje kao ukras, dodatno su neki ukrasi od biljaka nacrtani, ugravirani ili perforirani u drvenu ogradu.
Velika terasa je najvažniji i najlepši objekat u parku. Kroz nju prolazi glavni put za šetnju kroz park. Izgrađena je 1912. godine u stilu secesije. Tada je imala veliku Balsku dvorani, poslastičarnicu i restoran. Danas je kongresni centar koji ima tri sale i može istovremeno da primi više od 400 učesnika. Njen prostor se koristi za razne izložbe i manifestacije.
Na samom jezeru najatraktivniji objekat je Ženski štrand, izgrađen je da bi služio ženama za skrivanje od pogleda tokom sunčanja i kupanja, prvobitno su stubovi koji ga nose bili od drveta a danas su od betona. Napravljen je u vreme kada se banja Palić intenzivno razvijala.
Spomen česma na šetalištu pored jezera bila je tačka na kojoj je označen završetak radova na Paliću i Gradske kuće u Subotici. Kao i sve druge građevine u parku izgrađena tih godine pripada stilu secesije. Još se mogu pročitati slova pesme Deže Kostolanjija pesnika rodom iz Subotice koja je bila ispisana na česmi.
Pedesetak godina kasnije (1950) u parku je izgrađena Letnja pozornica koja je važna za održavanje manifestacija Palićke letnje večeri i Međunarodni filmski festival.
Plave vaze
Dve plave vaze od Žolnai keramike nalaze se u Palićkom parku. Godine 1910. vlasnika fabrike keramike iz Pečuja poklonio ih je kao znak zahvalnosti za velike porudžbine Žolnai keramike koje su dolazile iz Subotice.
Mnogo zgrada u Subotici (Gradska kuća, Rajhlova palata, Sinagoga…) ukrašeno je ovom prelepom vrstom keramike. Šest plavih vaza proizvedeno je za potrebe uređenja parka u Beču, dodatno je urađeno još nekoliko njih od kojih su dve na Paliću. Vaze u Beču više ne postoje a ove u Palićkom parku su oštećene tokom 20. veka ali su restaurirane i dalje su dva dragulja koja privlače poglede šetača.
Palićko jezero
Zanimljivost: Nekada je u Palićkom jezeru voda bila slana pa se neki izveli zaključak da je jezero bilo deo panonskog mora. Stručnjaci kažu da nije tako, da je jezero nastalo mnogo kasnije i da je salinitet dolazio iz okolnog zemljišta kroz koje je voda spiranjem natrijum hlorida završavala u jezeru.
Obala jezera je uređena i dugačka je oko 17 kilometara. Predstavlja savršen prostor za mnogobrojne sportske aktivnosti. Bavljenje sportom na Paliću ima veoma dugu tradiciju koju je započeo Lajoš Vermeš po kome šetalište uz jezero nosi ime – Obala Lajoša Vermeša.
Lajoš Vermeš je od 1880. godine organizovao međunarodne Palićke sportske igre, 16 godina pre Olimpijskih igara. On je bio bogat i sam je finansirao igre. Oko organizacije pomagala su mu dva brata i prijatelj. Takođe je učestvovao u nekoliko disciplina kao takmičar.
Na prvim igrama bila su samo tri sporta: bacanje kugle, skok u dalj i rvanje. Kasnije su dodate i druge sportske discipline: biciklizam, brzo hodanje, plivanje, gimnastika. Igre su održavanje sve do 1914. godine.
Od svog novca na obali jezera izgradio je tri vile ’’Bagoljvar’’ (Sovin grad) 1891. godine, ’’Lujza’’ i ’’Vermeš’’. U njihovoj blizini održana su prva takmičenja, tu se danas nalazi spomen obeležje posvećeno Lajošu podignuto 2004. godine. Rad je vajarke Vere Gabrić Počuča.
Da bi što više ljudi iz Subotice moglo lakše da dođe na Palić da posmatra takmičenja Lajoš Vermeš je želeo da izgradi tramvajsku prugu od Subotice do Palića. Bankrotirao je zbog ovog projekta koji nije uspeo da realizuje. Kasnije su, 1897. godine, pruga i tramvaj stigli do Palića tako da je njegova ideja zaživela. Lajoš Vermeš je umro 1945. godine.
