Poleksija Todorović je bila slikarka, rođena je u Beogradu 1848. godine. Otac joj je bio Matija Ban, poznati književnik i diplomata po kome je deo grada, Banovo brdo, dobilo ime. Rođenjem u bogatoj porodici imala je mogućnost i privilegiju da se školuje kada obrazovanje za više od 90% žena u Srbiji nije bilo dostupno.
Kao dete bila je slabog zdravlja i zato je često boravila u Dubrovniku uz more, završila je nekoliko razreda osnovne škole a ostalo znanje sticala je od roditelja i drugih privatno angažovanih učitelja. Od ranog detinjstva pokazivala je talenat za crtanje zato ju je otac upisao na časove crtanja kod profesora Jovana Deroka. Kasnije je slikarstvo učila kod slikara Steve Todorovića.
Udaja za slikara Stevu Todorovića
Steva je u Beograd došao iz Novog Sada i intenzivno je primenjivao znanje koje je stakao obrazujući se u Beču i Minhenu. Ubrzo je postao poznat kao učitelj slikanja, mačevanja, gimnastike, književnosti… Najvažnije od svega je da je za svoj rad imao podršku kneza Mihajla Obrenovića.
Poleksija se udala za Stevu 1864. godine sa samo 16 godina a on je imao 33. Bili su među prvim bračnim parovima u Srbiji koji su prepletali život i karijere. Knez Mihajlo mladencima je kao svadbeni dar poklonio dukate koje su oni iskoristili da odu u Italiju godinu dana i da zajedno kopiraju dela velikih svetskih umetnika. Bilo je to za Poleksiju umetničko usavršavanje na izvoru slikarstva. Do kraja života zajedno su organizovali zajednička putovanja posvećenja slikanju.
Slikala je portrete, pejzaže i ono što je za nju karakteristično bavila se crkvenim slikarstvom. Kada se udala, pomagala je suprugu u izradi ikona za crkve. Tako je počela da se bavi crkvenim slikarstvom. Kako je sama navela kod slikanja ikona Steva je radio figuru svetitelja, lice i ruke a Poleksija odelo i draperije.
Poleksija je paralelno sa radom na ikonama usavršavala slikarstvo i vremenom je bračni par počeo zajedno da radi slike. Naslikali su oko 500 portreta. Neprestano se obrazovala i krajem 19. veka bila je jedna od najobrazovanijih žena u Srbiji.
Kako je Poleksija Todorović bila prva žena koja je izradila ikonostas?
Godine 1880. sama je oslikala ikonostas (19 ikona) za dvorišnu kapelu Sveta mučenica Natalija koja je pripadala Višoj ženskoj školi u Beogradu. Crkva u dvorištu škole izgrađena je pod pokroviteljstvom kraljice Natalije (tada su u Beogradu bile samo tri crkve). Bila je sigurna da sama može oslikati ikonostas i u tome je uspela. Tako je postala prva slikarka koja je izradila ceo ikonostas. Na žalost, kapela nije ’’preživela’’ Prvi svetski rat, srušila se kada je granata pala na nju.
Poleksija je u ovoj školi 15 godina bila profesor krasnopisa i slobodnog crtanja (od 1869. godine). Bila je veoma obrazovana i zalagala se da obrazovanje bude više dostupno devojčicama. Jedna od njenih učenica bila je i Nadežda Petrović.
Izradila je ikonu Majke Angeline i posvetila je palim vojnicima za ikonostas crkve Svetog Arhanđela Mihaila u Štimlju (Kosovo). Crkva je podignuta 1914. godine na temeljima stare crkve a projekat za crkvu uradila je Jelisaveta Načić (u Srbiji je bila prva žena arhitekta).
Aktivnosti u udruženjima
Poleksija je učestvovala u radu nekoliko umetničkih udruženja i u većini aktivnosti koje je organizovalo Žensko društvo u Beogradu. Žensko društvo je prvo udruženje srpskih žena u Srbiji, osnovano je 1875. godine. Idejni tvorac ovog društva bila je upravnica Više ženske škole Katarina Milovuk. Jedan od zadataka bio je i očuvanje domaće radinosti.
Društvo je 1879. godine u Beogradu osnovalo ’’Radničku školu’’ u kojoj su devojke između ostalog učile: tkanje, šivenje, vez, krojenje, pravljenje šešira… Iste godine društvo je izdalo prvi ženski časopis u Srbiji – ’’Domaćica’’.
Poleksija Todorović je bila jedan od osnivača Srpskog umetničkog udruženja 1907. godine. Bila je član Književno-umetničke zajednice koja je osnovana 1892. godine.
Svoje radove predstavljala je javnosti 1895. i 1896. godine kroz kolektivne izložbe sa drugim slikarima. Sa velikim brojem srpskih umetnika izlagala je 1911. godine na značajnoj Međunarodnoj izložbi u Rimu. Pored mnogo radova koje je samostalno realizovala ostala je u senci supruga umetnika.
Danas se 16 njenih dela nalazi u Narodnom muzeju u Beogradu, najpoznatije slike su „Panorama Beograda“ i „Portret Matije Bana“.
Za vreme ratova bila je bolničarka.
Umrla je u Beogradu 1939. godine.
