Home Archives
Monthly Archives

June 2022

Ulaz u Risovačku pećinu, fotografija i slika na svili

Pećina Risovača – detalj na svili

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Šta ima inspirativno u pećini da bude oslikano na svili. Mrak, vlažnost, kamenje koje se stvara i taloži milionima godina u Risovačkoj pećini ne asocira na prefinjenost svile. Ipak, tehnikom batik na debljoj svili dočarala sam jedan detalj iz pećine veoma dobro. Tanke ’’batik žilice’’ asociraju na vekovno formiranje slojeva mermerne stene oniks.

Risovačka pećina, slika na svili

Risovačka pećina, slika na svili

Najzanimljivije u pećini jesu prirodni ukrasi koji su stvarani taloženjem stotinama i hiljadama godina i radom isključivo prirode. Oni su inspiracija kao i vekovi koji su se tu smenjivali dok je svakodnevni prolazak vode sa površine stvarao udubljenja, različite kanale koji su prava vajarska dela.

Pećinski ukrasi koji se spuštaju sa plafona jesu najlepši deo svake pećine. U slučaju Risovačke pećine ima ih veoma malo, protežu se od plafona do dna i čine jednu celinu. Nekako su drugačiji i upravo su oni na slici dobili asocijaciju na lepotu u pećini staroj nekoliko milenijuma.

Risovačka pećina, detalj sa slike na svili

Risovačka pećina, detalj sa slike na svili

Jefimijini dani

Jefimijini dani

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

’’Jefimijin vez’’ je nagrada koju pesnicima dodeljuje opština Trstenik u okviru manifestacije ’’Jefimijini dani’’ koja se održava svake godine u junu. Nagrada je kopija Jefimijine ’’Pohvale knezu Lazaru’’.

’’Jefimijini dani’’ je tradicionalna manifestacija koja se održava u Trsteniku i manastiru Ljubostinja u čast prve srpske pesnikinje Jefimije. Monahinja Jefimija je u srednjem veku na svili izvezla svoje najpoznatije delo ’’Pohvala knezu Lazaru’’.

Zlatovezom na svili ispisala je poeziju i molitvu istovremeno i postala prva pesnikinja koja je vezom izražavala stihove. Više su to priče i molitve (tri pohvale) ali svrstani su istovremeno u poeziju i prozu. To je jedan vid ispisivanja poezije na svili zlatovezom i to je čini književnicom i prvom primenjenom umetnicom.

Manifestacija ’’Jefimijini dani’’ prvi put održana je u porti manastira Ljubostinja u junu 1971. godine. Na manifestaciji stihove su govorile poznate pesnikinje: Desanka Maksimović, Mira Alečković, Vesna Parun i Dara Sekulić.

Već 1972. godine manifestacija dobijaju novi naziv ’’Dani pesnikinja i vezilja’’ i pod istim nazivom održana je i 1973. godine a onda je ukinuta iz političkih razloga. Manifestacija je obnovljena 1991. godine pod nazivom ’’Jefimijini dani’’ i dalje je u fokusu umetničko stvaralaštvo žena.

Od početka manifestacija učestvovale su i likovne umetnice, organizovane su izložbe i kolonije. Ikone su najčešće rađene i sva likovna dela čuvaju se u Narodnom univerzitetu u Trsteniku. Muzika i gluma su umetnosti koje su davale sklad celom događaju.

Jefimijini dani manastir LjubostinjaDanas je manifestacija ’’Jefimijini dani’’ jedna velika promocija Trstenika i manastira Ljubostinja. Tri dana posvećena su kulturi, istoriji i duhovnosti. Kulturno nasleđe je veliko bogatstvo ovog kraja. Ličnosti iz istorije kneginja Milica i monahinja Jefimija živele su i stvarale baš u manastiru Ljubostinja. Podsećanje na njihova dela i stvaralaštvo u teškim vremenima može biti inspiracija za stvaranje danas kada vreme nije baš toliko teško.

Po završetku prve manifestacije ‘’Jefimijini dani” 1971. godine Desanka Maksimović je izjavila: ‘’Srbija i naša domovina prvi put dobi jedinstvenu manifestaciju posvećenu nama, stvaraocima i onima koji će inspirisani ovim događajem stvarati.’’

Manifestacija je ove godine održana po 35. put što znači trajanje. Završna svečanost održana je u porti manastira Ljubostinja. ‘’Pohvalu knezu Lazaru’’ govorila je glumica Nataša Marković.

Dobitnik nagrade ‘’Jefimijin vez’’ je pesnik Slobodan Jović za knjigu pesama ‘’Isusov trn’’.

Sremski Karlovci – vino, istorija, kultura i duhovnost

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Sremski Karlovci su kao muzej – riznica priča koje povezuju prošlost i sadašnjost. Gradić na desnoj obali Dunava, 12 km od Novog Sada, prepun je istorije i kulture. Stare zgrade prelepe arhitekture daju šarm gradu okruženom vinogradima. Kroz Sremske Karlovce lakim korakom šetam i upijam njegovu lepotu.

Nastanak Sremskih Karlovaca

Rimljani su u današnjem mestu Sremskih Karlovaca podigli malo utvrđenje. Možda ovo nije važno ali na temeljima tog utvrđenja izgrađena je tvrđava Karom koja je bila tvrđava u Mađarskoj kraljevini a Turci su je osvojili 1521. godine. Od tada Sremskim Karlovcima 170 godina vladali su Turci.

Na mestu gde je potpisan Karlovački mir 1699. godine između Austrije sa saveznicima i Turske podignuta je kapela, poznata kao Kapela mira. Na ovim pregovorima je prvi put u diplomatiji korišćen okrugli sto.

Značajne godine za razvoj Sremskih Karlovaca su:

  • 1726 – otvara se prva škola;
  • 1739 – doseljava se 51 nemačka porodica sa ciljem bržeg razvoja mesta;
  • 1770 – podignuta bolnica;
  • 1787 – mesto je oslobođeno od plaćanja poreza zato se doseljavaju bogatiji ljudi;
  • 1792 – osnovana Karlovačka gimnazija;
  • 1848 – Majska skupština;
  • 1894 – završena je zgrada Patrijaršijski dvor…

Majska skupština

Majska skupština iz 1848. godine – srpski predstavnici iz Ugarske uputili su zahtev Beču da Srbi dobiju autonomiju. Srbi su želeli teritorijalnu, versku i kulturnu autonomiju u okviru Austro-Ugarske. Na skupštini proglasili su Srpsku Vojvodinu (Srem, Banat, Bačka i Baranja) i patrijaršiju. Patrijarh je postao Josif Rajačić a za prvog vojvodu proglašen je pukovnik Stevan Šupljikac.

Od autonomije nije bilo ništa jer se sve pretvorilo u revoluciju i rat. U avgustu 1849. godine poraženi su mađarski revolucionari, Srpsko vojvodstvo i tamiški Banat dobili su ograničenu autonomiju koja je trajala 11 godina. Nakon toga Srpske teritorije ponovo su pripojene Ugarskoj.

Sremski Karlovci su deo Kraljevine SHS od 1918. godine. Za vreme Drugog svetskog rata mesto je bilo u sastavu NDH i nosilo ime Hrvatski Karlovci. Oslobođeno je 23. oktobra 1944. godine.

Zavičajna zbirka Sremski Karlovci – Muzej grada Novog Sada

Gradski muzej u Sremskim Karlovcima je kao stara knjiga koja list po list otkriva najznačajnije događaje i stvaralaštvo u ovom mestu. Istorija, kultura, umetnost, tradicija… Nalazi se u palati Ilion koju je, 1848. godine za stanovanje, sagradio Patrijarh Josif Rajačić.

Muzej Sremski Karlovci, etnologija

Zbirke u muzeju su: arheologija, istorija, umetnost i etnologija (singer mašina za šivenje, narodna nošnja i vezeni peškir, prekrivači za krevet, ćilimi – to je vezano za tekstil ostalo su predmeti iz svakodnevnog života i rada i obrade vinograda jer su Sremski Karlovci poznati kao vinogradarski kraj).

Na prvom spratu u Muzeju nalazi se 16 slika Milića od Mačve koji je jedan od najkontraverznijih slikara.

Galerija Kulturnog centra ‘’Karlovačka umetnička radionica’’

Galerija postoji 31 godinu i predstavlja važan prostor u kome se kroz kulturne aktivnosti čuva tradicija Sremskih Karlovaca. Aktivnosti su: organizovanje izložbi, izdavačka delatnost sa više od 200 naslova, objavljivanje časopisa za kulturu, nauku i umetnost ‘’Krovovi’’ već tri decenije, štampanje razglednica sremskih Karlovaca…

Izložba ''Iz ženskog ugla'', Sremski Karlovci

U Galeriji je u toku (do 19. juna) izložba ‘’Iz ženskog ugla’’ o znamenitim ženama u okviru programa ‘’Novi Sad – Evropska prestonica kulture 2022’’ programski luk ‘’Heroine’’. Na izložbi je predstavljeno dvanaest značajnih žena koje su delovale u oblasti kulture i postigle velike uspehe: Anica Savić Rebac, Nadežda Petrović, Milka Marković, Danica Jovanović, Mara Bogdanović Rosandić, Ila Kofler, Sultana Cijuk, sestre Ninković (Milica i Anka), Zdenka Živković, Ankica Oprešnik, Zuska Medveđova i Draga Spasić.

Karlovačka gimnazija

Karlovačka gimnazija, upadljiva zgrada koja jarkom bojom privlači turiste da je pogledaju izbliza, detaljnije. ’’Po zamisli arhitekte mešavinom žute i crvene boje na fasadi, dočarano je srednjovekovno crkveno graditeljstvo’’, piše na informativnoj tabli.

Najstarija je gimnazija u Srbiji, osnovana 1792. godine. U njoj se nalazi najstarija školska biblioteka sa oko 18.000 knjiga. Danas je filološka gimnazija.

Karlovačka gimnazija

Karlovačka gimnazija

Mnogo poznatih i uspešnih ljudi u raznim profesijama završilo je ovu gimnaziju. Najpoznatiji đak je Branko Radičević čija se bista nalazi u dvorištu škole. Tu odmah pored je i stablo tise koje je staro više od 100 godina.

Ovaj grad bio je važan za pesnika Branka Radičevića koji je izrazio želju da bude sahranjen u njegovoj blizini, Stražilovu na Fruškoj gori. Tu su, 30 godina nakon smrti, sahranjeni posmrtni ostaci velikog pesnika. Spomenik je napravljen u stilu piramide.

Pesma Branka Radičevića ‘’Dački rastanak’’, deo

…………………

Oj, Karlovci, mesto moje drago!

K’o detence došao sam amo;
Igra beše jedino mi blago;

Slatko zvah ja med i smokvu samo.
Dete malo – goluždravo tiče –
Dođe tiče, pa se tu naviče;

……………………..

Česma Četiri lava

Česma četiri lava, Sremski Karlovci

Česma četiri lava, Sremski Karlovci

Česma Četiri lava izgrađena je 1799. godine u čast otvaranja prvog karlovačkog vodovoda. Izgrađena je od crvenog mermera koji se vadio kod grada Pečuj u Mađarskoj. Svojom bojom uklopila se u sve ostale jake boje koje se nalaze na fasadame zgrada u njenoj okolini.

Četiri glave lava sa lulama dovode vodu do žednih posetilaca. Legenda kaže ko se jednom napije vode sa ove česme ponovo će doći u Karlovce.

Duhovni centar

Od 1713. godine Sremski Karlovci su sedište eparhije i mitropolita a 1894. godine završena je zgrada Patrijaršijski dvor.

Pravoslavna bogoslovija je osnovana 100 godina ranije od Patrijaršijskog dvora 1794. godine. Mitropolit Stevan Stratimirović je osnivač.

31.12.1918. godine u Sremskim Karlovcima održana je prva konferencija pravoslavnih episkopa i proglašeno ujedinjenje crkava i uspostavljena Srpska patrijaršija.

Četiri crkve nalaze se u Sremskim Karlovcima: Saborna crkva posvećena je Svetom Nikoli (u njoj je sahranjen patrijarh Josif Rajačić, tu i danas počiva, 19 godina bio je patrijarh), Gornja crkva posvećena Vavednju Bogorodice, Donja crkva posvećena svetim apostolima Petru i Pavlu i Rimokatolička crkva Svetog Trojstva.

Proizvodnja vina u Sremskim Karlovcima

Prvu vinovu lozu u Sremskim Karlovcima zasadio je rimski car Prob (Markus Aurelius Probus) vladar koji je ostao upamćen po masovnoj sadnji vinove loze. Car Prob rođen je u Sirmijumu 232. godine. Oko 280. godine zasadio je prve čokote vinove loze na Fruškoj gori. Mirne periode između ratnih pohoda car je organizovao radove na isušivanje zemljišta prokopavanjem kanala i odvođenjem viška vode u veće vodotoke, sadnju i obradu vinograda… Legenda kaže da je car Prob umro u vinogradu gde su ga ubili njegovo vojnici (koji nisu želeli da obrađuju vinograde).

Vino Sremski Karlovci

Vino Bermet je najpoznatije vino iz Sremskih Karlovaca. Po tajnoj recepturi proizvodi se vekovima. Vino je aromatično jer se u njega stavlja lekovito bilje, sušeno voće i začini. Najbolje ga je probati.

Najznačajnija manifestacija vezana za vino je Grožđebel – Karlovačka berba grožđa koja se održava u septembru.

Poezija Branka Radičevića u restoranu ’’Kruna’’

Restoran ’’Kruna’’, konobar me potpuno iznenadio kada je po naručivanju ručka doneo kao ’’predjelo’’ poeziju Branka Radičevića. Taj papir podloga sa odštampanih pet – šest pesama obogatio mi je vreme dok sam čekala da ručak bude serviran. Bila sam oduševljena takvim postupkom da se poezija njihovog slavnog pesnika servira uz ručak gostima koji su došli da upoznaju ovo istorijom prebogato mesto.

Uživala sam u ponovnom čitanju pesama ovde u gradiću koji je Branko voleo. Za mene ovo je pravi način povezivanja turizma sa lokalnom umetnošću, kulturom i umetnicima.

 

Heroine izlozbe u Novom Sadu

Izložbe iz programskog luka Heroine – Novi Sad Evropska prestonica kulture 2022

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Novi Sad je treća Evropska prestonica kulture za 2022. godinu. Programi u gradu vezani su za vizuelne umetnosti, istorijsko-kulturno nasleđe, muziku, pozorište, arhitekturu i kulturne događaje. U toku 2022. godine biće organizovano oko 3.000 kulturnih događaja. U nastavku su moji utisci sa nekoliko izložbi koje su povezane nitima.

 

Ženska nit – internacionalna izložba tapiserija

Ideja svake umetnice čije je delo izloženo za mene je dublje traganje za prepletenim nitima na tapiseriji.

Atelje 61 već 61 godinu uporno i posvećeno izrađuje tapiserije po kartonima umetnika, izlaže tapiserije i promoviše ovu vrstu umetnosti od niti. Niti su osnovni materijal od koga se izrađuju tapiserije magičnim rukama tkalja. Iza svih tapiserija najviše me zanima taj deo realizacije i prenošenje ideja umetnika u konkretno vizuelno vidljivo delo.

Svi prikazani radovi su dela žena autora i tkalja koje su vešto preplele sve niti i ispratile ideje umetnika koji su uradili kartone po kojuma su tapiserije tkane.

Izložba tapiserija ''Ženska nit'', Atelje 61

Izložba tapiserija ”Ženska nit”, Atelje 61

Tapiserija kao umetničko delo živi svoj život, suživot sa autorima (umetnicima) i koautorima (tkaljama). Za mene kao posmatrača možda sve to nije važno, važan je moj doživljaj tapiserije i njena poruka, energija koju ona emituje i prenosi.

Većina dela su velikog formata, energija koja nas privlači i toplina koju materijal širi.

Umetnice različitih generacija zastupljene su na izložbi, to nam daje mogućnost da posmatramo u kakvim društvenim uslovima su stvarale i koje ideje su prisutne u različitom vremenskom periodu.

Izložbu čine: Katalog sa fotografijama u boji, tapiserije koje su izložene, nekoliko fotografija žena u procesu stvaranja na samim počecima nastanka Ateljea i prvim koracima u njegovom razvoju.

Katalog za izložbu ''Ženska nit''

Katalog za izložbu ”Ženska nit”

Savremena tapiserija, instalacija u prostoru od plastičnih materijala autorski rad Leonore Vekić golica našu maštu da zamislimo šta sve tapiserija može u prostoru.

Mesto održavanja: Kreativni distrikt na Limanu; lokali Radionica i Biro

Vreme održavanje izložbe: od 18. maja do 12. juna 2022.

Radno vreme Radionice: svakog dana od 11 do 19 časova

 

Marama kao kulturni označitelj – međunarodna izložba

Marama od zaštitne funkcije do modnog detalja

Marama kao kulturni označitelj, Muzej Vojvodine

Marama kao kulturni označitelj, Muzej Vojvodine

Priča o marami koja je obavezno nošena u različitim kulturama. Od ukrasa, zaštite glave do obaveznog pokrivanja kose. Koliko su marame važne kao modni detalj nije bila primarna tema ove izložbe. Prezentovani su razni oblici, načini izrade i nošenja marame kod različitih naroda. Ukrašavanje svečanih marama radilo se vezom, aplikacijom, perlama i drugim ukrasima.

Fokus je ipak na marami koja je bila ili još uvek jeste nametnuta ženi kao obavezan odevni predmet. Izložene su zanimljive, vezom ukrašene, marame koje simbolima određuju pripadnost žene određenoj naciji.

Marama je četvrtasta tkanina koja se presavije dijagonalno i vezuje na različite načine zavisno od njene veličine. U svakodnevnom životu žene su najčešće maramu presavijale u trougao i tako vezivale. Pred kraj 20. veka marama je postala stalno prisutan modni detalj.

Osvrt autora teksta:

Ručno oslikana svilena marama ''U obliku''

Ručno oslikana svilena marama ”U obliku”

Za mene  je danas marama kao ’’slikarsko platno’’ koje omogućava izražavanje ličnih ideja i oslikavanje modnog detalja koji je unikat. Može da se oslikava ciljano za tačno određenu osobu po njenim idejama i motivima koji su za nju važni. Uopšte oslikavanje jedne svilene marame je avantura koja za rezultat ima poseban modni detalj.

Mesto održavanja: Muzej Vojvodine, Donja galerija u Dunavskoj 37

Vreme održavanje izložbe: od 18. maja do 30. juna 2022.

Radno vreme muzeja: utorak – petak 10 – 19 časova; subota – nedelja 10 – 18 časova

 

Heroine Spomen-zbirke Pavla Beljanskog – izložba

Treća izložba povezuje se sa prvom ’’Ženska nit’’ preko tapiserija Milice Zorić.

Sedam umetnica: Nadežda Petrović, Milica Zorić, Ljubica Sokić, Zora Petrović, Vidosava Kovačević, Liza Križanić i Leposava St. Pavlović predstavljene su na izložbi. Njihova dela izraz su toplih i pozitivnih boja.

Izlozba Heroine_Spomen zbirka Pavla Beljanskog

Izlozba Heroine_Spomen zbirka Pavla Beljanskog

Milica Zorić predstavljena je na izložbi sa velikim formatima tapiserija. To su njeni prvi radovi koje je Pavle Beljanski otkupio za svoju zbirku. Tim povodom zapisao je: ’’Delo Milice Zorić uzeto u celini predstavlja čitav jedan epos, sličan zbirci epskih narodnih pesama, izgrađen na misaonoj i moralnoj bazi velikog raspona’’.

Tkane niti koje su podloga za sve izložene tapiserije kao i aplikacije i vez motiva preko podloga povezali su ovu izložbu sa ostalim izložbama koje su u oblasti tekstila, tapiserije i marame.

Vredi napomenuti da je jedna četvrtina dela u Spomen-zbirke Pavla Beljanskog čine dela čiji su autori žene.

Mesto održavanja: Spomen-zbirka Pavla Beljanskog

Vreme održavanje izložbe: od 20. maja do 17. jula 2022.

Radno vreme Radionice: sreda – nedelja 10 – 18 časova

Dve godine postojanja bloga ”Putem niti”

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Početna energija planiranja bloga pre dve godine bila je veoma jaka, s obzirom da i danas traje istim intenzitetom dokaz je da blog Putem niti pišem sa velikim zadovoljstvom. Blog pišem zbog sebe ali očekujem da će njegova energija da privuče posetioce koje zanimaju niti, ručni radovi, lepota stvaranja i kreativnosti.

Zanimaju me niti koje se protežu kroz Srbiju i povezuju se. Stvaralaštvo i ručni rad žena u prošlosti i danas zaslužuju priznanje, veliko priznanje a ovaj blog je upravo to, priznanje ženama koje su stvarale u svim sferama, koje su radile ručne radove i onima koje danas stvaraju.

Žene i njihov rad, posebno ručni koji se povezuje sa ženama na selu, nikoga ne zanima uglavnom samo osobe koje kreativno stvaraju. Ko su te žene tada i danas? Zašto to rade? Koji su njihovi motivi da to čine? I dalje tragam za odgovorima na ova pitanja.

Šta sam u drugoj godini uradila novo na blogu? Dodala sam dve nove kategorije Kulturni turizam i Banje. Povezujem i preplićem destinacije na kojima sam bila a koje su  u domenu kulturnog turizma sa nitima. Kulturni turizam slično kao i niti povezuje prošlost i sadašnjost, stvaranje, kulturu, motive, narode, tradiciju…

Banje sa lekovitom vodom uglavnom su mesta u kojima sam boravila i iz njih obilazila druge važne tačke za niti. One su tokom leta mesta u kojima se održavaju manifestacije na kojima žene koje se bave kreativnim stvaranjem mogu da se predstave i ponude svoje proizvode posetiocima.

Tekstovi u drugoj godini više su fokusirani na sam pojam i vrste kreativnog stvaranja ali ima i priča o ženama koje su posvetili život stvaranju i borbi da se čuje njihov glas. Ima priča o mestima na kojima se mogu videti izvorni ručni radovi. Poruke svih tekstova su pozitivne.

Pisanje o ženama koje su stvarale u prošlosti, koje su imale snage i hrabrosti da istupe u javnosti i da se bore za sve koje su samostalno opredelile za put kreativnog stvaranja. One su se borile da njihov rad i rad svih žena koje su stvarale ručne radove bude cenjen i da ga mogu prodati.

Kao i onda i danas je ručni rad u oblasti tekstila malo cenjen. Ne bi trebalo da bude tako jer je tekstil oblast u kojoj se najlakše može sačuvati tradicija jednog naroda. Zbog očuvanja izvornih motiva i tradicije danas je važno da žene koje poznaju veštine izrade ručnih radova nastave da rade ali i da obučavaju nove generacije. To je najbolji način da se sačuva stvarni izraz naroda.

Vrednost rucnih radova

Proširivanje bloga u trećoj godini ima za cilj više autentičnih priča sa terena, više preplitanja i povezivanja niti sa kulturnim turizmom. Nadam se da će ispuniti jedan od zadatih ciljeva i razloga pokretanja bloga Putem niti:

Započela sam blog sa entuzijazmom i ciljem da čitaocima ponudim zanimljiv, pozitivan, inspirativan sadržaj koji bi ih motivisao da se pokrenu i odu u mesto o kome sam pisala.

Možda je pretenciozno ali svesna sam da sam osoba koja lepotu, inspiraciju i motivaciju traži i nalazi u malim stvarima. One su svuda oko nas, potrebno je da se samo malo potrudimo i uđemo u svet kreativnog stvaralaštva ili samo uživamo u delima koja su drugi umetnici stvorili.

U nastavku su linkovi do tekstova koje sam izdvojila iz druge godine pisanja na blogu:

Ručni rad – način kreativnog izražavanja

Bukovička banja – lekovita voda, park i umetnost

Nadežda Petrović – umetnost i tradicija najbolje su niti za povezivanje naroda

Atelje 61 – tapiserija kao oblast umetničkog izražavanja

Manakova kuća – čuvar tradicije

Jefimija – pesnikinja koja je pisala zlatnim slovima na crvenoj svili

Ručni rad – način kreativnog izražavanja

 

Smederevska tvrdjava i mala tvrdjava pored Dunava

Smederevska tvrđava – kameni zidovi koji predstavljaju vekove, istoriju i moć

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Tvrđava – grad na Dunavu

Grad-tvrđava bila je ideja prvog tvorca, graditelja Smederevske tvrđave Đurđa Brankovića. Sagradio je 1430. godine. Zbog gubitka Beograda kao prestonice došao je u Smederevo i na obalama Dunava i Jezave sagradio malu tvrđavu.

Mali grad-tvrđavu smestio je na ušću ove dve reke a treću stranu tvrđave obezbedio je tako što je prokopao kanal između Dunava i Jezave. Verovatno je odabrao ovaj položaj da bi bio blizu Beograda, da bi ga u nekom trenutku mogao vratiti pod svoju vlast ali istovremeno daleko od Turaka koliko je to bilo moguće.

Brzo je sagradio tvrđavu Mali grad jer je morao. Zidao je na ostacima rimske tvrđave, rimski grad Mons Aureus nalazio se na mestu Smedereva u 3. i 4. veku. Mnogo materijala je ugrađeno u malu tvrđavu, zidovi su debeli u proseku oko tri a pojedini i do četiri metara.

Smederevska tvrdjava - Mali grad

Smederevska tvrdjava – Mali grad

Nekoliko hiljada radnika je radilo na izgradnji tvrđave, postojala je obaveza sposobnih muškaraca da rade na tvrđavi, bilo je mnogo nesreća tokom gradnje a Irina Branković gospodarica grada terala je ljude da mukotrpno rade i zato su je prozvali ’’prokleta Jerina’’. Sigurno je to bio izuzetno težak posao pogotovu što je urađen za kratko vreme.

Tvrđava Mali grad završena je za dve godine i bila je vodeni grad. Dunav i Jezava predstavljali su dva kraka trougla a prokopani kanal koji je spojio dve reke tik ispod zidina tvrđave zatvarao je trougao i tako činio tvrđavu grad bezbednijom, neosvojivom.

Veliki grad građen je odmah po završetku malog sa idejom da se u njega smeste svi koji su opsluživali dvor ali i lokalno stanovništvo. Ta ideja nikada nije zaživela i cela tvrđava sa ukupno 25 kula i 1.500 metara dužine zidova bila je odbrambeni objekat.

Ukupna površina tvrđave je 22 hektra koje opasuju visoki kameni zidovi sa 25 kula. Da je tvrđava na nekom uzvišenju izgledala bi grandioznije ovako na ravnom zemljištu kao da je manja nego što jeste. Sa jedne strane je Dunav, sa druge reka Jezava i bedemi prema gradu zatvaraju trougao.

Smederevska tvrdjava - skica, hronologija izgradnjeSagraditi zidine na ovolikom prostoru u vreme kada se svaki kamen ručno nosio, obrađivao i podizao na zid izgleda skoro nemoguće. Ipak, Smederevska tvrđava je najveća tvrđava u Evropi sagrađena u ravnici.

Debeli kameni zidovi predstavljaju vekove kojima odolevaju. Znače istoriju. Znače moć države koja ih je sagradila.

Smederevo – prestonica Srbije 50 godina

Ušće reke Jezave u Dunav je pored Malog grada, trouglastog vrha Smederevske tvrđave. Specifičnost je da je u Malom gradu bio smešten dvor Đurđa Brankovića i da je u njemu stvarao veliki broj umetnika, pisane su knjige i komponovana muzika.

Smederevo je poslednja prestonica Srbije u srednjem veku, poslednje utvrđenje Nemanjića koje je palo i tu se završila njihova vladavina.

Oko 50 godina tvrđava je bila grad prestonica Srbije njenim padom pala je i Srpska despotovina. Usledio je dug period turske vlasti.

Kratko, samo dve godine, Smederevo je ponovo bio prestonica kada je u Prvom srpskom ustanku (1804) Karađorđe od turaka preuzeo ključeve grada.

Mali grad je sagrađen za borbu i odbranu od hladnog oružja iako je vatreno već bilo u upotrebi. Šest kula u malom gradu koji je prvi sagrađen činile su dobru bezbednost. Ukupno 25 četvrtastih kula ima u celoj tvrđavi, 6 u malom i 19 u velikom gradu.

Zidine Smederevske tvrdjaveTvrđava je sa pojavom topova i vatrenog oružja stradala iz borbe u borbu. Obnavljana je i opstajala. Najviše je stradala kao i samo naselje početkom Drugog svetskog rata kada je eksplodiralo skladište municije koje su Nemci smestili u tvrđavu.

Smederevska tvrđava je objekat kulturnog turizma i mesto na kome su davno stvarali umetnici. Danas izgleda dobro i služi u rekreativne i turističke svrhe, za održavanje raznih kulturnih manifestacija: viteške borbe, teatar u tvrđavi…

Koliko komada kamena, koliko cigli ugrađeno je u njene kule i zidine? Očuvana je do danas da podseća na istorijske događaje, da svedoči o Smederevu kao prestonici Srbije, da tvrđava na obalama Dunava i Jezave podseća na vekove koji su prošli.

Zašto posetiti tvrđavu u Smederevu?

Zašto obići bilo koju tvrđavu kada znamo da je to mesto, poprište velikih borbi i stradanja?

Na tvrđavi u Smederevu ispisan je najvažniji deo istorije tog kraja. Bez obzira na sve žrtve koje su se desile tokom gradnje ‘’moj duboki naklon’’ svima koji su zidali tvrđavu u vremenu kada je postojao samo fizički rad i snaga ljudi. Tim ‘’malim ljudima’’ koji su svojim rukama doneli i ugradili kamen po kamen ova tvrđava je spomenik.

Konkretno na terenu, na mestu gde se odigravala istorija najlakše se uči, potrebno je starijima da se podsećaju istorijskih događaja a mladima da se upoznaju sa njom jer istorija se ponavlja.

Pogled na Dunav sa Smederevske tvrdjave

Pogled na Dunav sa Smederevske tvrdjave

Pokušavam da zamislim te ljude koji su branili tvrđavu, one koji su kasnije podizali ustanak svi svesni da će im život biti kratak, da brzo mogu poginuti kao što mnogi i jesu. Verovatno nisu imali drugu mogućnost. Jednostavno rat je u to vreme bio pokretač svih naroda i njihovog razvoja.

Osvajanjem tuđe teritorije preuzimani su rudnici srebra i kovanje novca kojim se mogla kupiti i teritorija, i gradovi i ljudi – sve. Danas tvrđava donosi glavni prihod gradu od turizma jer je objekat zbog koga turisti dolaze u grad.

Kada sam se popnela na zidine Smederevske tvrđave Dunav se rasprostro u nedogled. Pogled na veliku i moćnu reku izgleda kao i pre 600 godina. Jedna tačka napravljena ljudskom rukom daje isti pogled vekovima.