Vrnjačka banja je najveća i najstarija banja u Srbiji osnovana 1868. godine. U selu Vrnjci otkriveni su prvi izvori mineralne vode i po njemu je banja dobila ime. Nalazi se 200 km južno od Beograda.
Vrnjačka banja ima sedam izvora mineralne vode: Topla voda, Slatina, Jezero, Snežnik, Beli izvor, Borjak i Vrnjačko vrelo. Za kupanje i terapiju koristi se voda sa četiri izvora.
Kolika je najviša temperatura vode sa mineralnih izvora u Vrnjačkoj banji?
Najtoplija voda, 36,5 ºC, je sa izvora „Topla voda’’ koji se nalazi u centru banje. Ovo je najstariji i najpoznatiji izvor vode u Vrnjačkoj banji i danas je najznačajniji. Rimljani su od II do IV veka nove ere koristili vodu sa ovog izvora. ‘’Aqva Orcilane’’ bio je naziv njihovog lečilišta koje su izgradili za oporavak svojih vojnika. O podizanju rimskih lečilišta postoje zapisi koje je u svojim putopisima ostavio Feliks Kanic.
U blizini ovog izvora postoji drugi izvor koji se zove Rimski izvor. Prvi put Rimski izvor bio je otkriven 1924. godine sa bazenom i novčićima u njemu. Pored izvora nađen je i bazen za kupanje koji je punjen toplom vodom. Ovaj izvor je pao u zaborav, neko ga je prekrio betonskim pločama. Drugi put otkriven je 1989. godine, tada je iznad izvora postavljena staklena piramida. Sa česmi u piramidi mogla se probati voda koja je mirisala na sumpor.
Tokom renoviranja parka 2015. godine sklonjena je staklena piramida i izvor ponovo uređen. Postavljena je mesingana ploča sa likom cara Konstantina Velikog. Natpis koji je uklonjen 1978. godine vraćen je i glasi:
‘’U ovaj izvor rimljani
bacahu novac kako bi od božanstva
izmolili milost ili izrazili zahvalnost
za izlečenje’’
Za posetioce banje Rimski izvor je danas atrakcija. Lepo je uređen sa svim asocijacijama na Rimljene. U blizini je spa centar pod istim nazivom. Od 2018. godine Vrnjačka banja je član ’’Evropskog udruženja Rimskih banja’’.
Izvor „Snežnik” nalazi se u zoni Vrnjačke reke, temperatura vode je 17 stepeni, Koristi se od 1916. godine, austrougarski vojnici su očistili izvor i upotrebljavali vodu. Nakon rata sa ovog izvora nastavljeno je korišćenje vode za lečenje.
Izvor „Jezero” je topli izvor i nalazi se na jednom kraju banjskog parka pored malog jezera. Temperatura vode je 27 ºC. Koristi se od 1978. godine. Danas se u blizini ovog izvora nalazi veliki panoramski točak
Temperatura vode sa izvora „Slatina” iznosi 14 ºC. Nalazi se pored Lipovačke reke a koristi se od 1923. godine
Šta leče mineralne vode u Vrnjačkoj banji? Šećernu bolest, bolest žučne kese i žučnih puteva, bolesti jetre, zapaljenje creva i želudca, čir u želudcu, bolesti mokraćne bešike i mokraćnih puteva, kardio-vaskularne bolesti, reumatske bolesti, stanja nakon povreda…
Banjski park
U centru banje oko ovih izvora nalazi se uređen banjski park koji posetiocima pruža veliki prostor za opuštene šetnje, koje su važne, uz terapije lekovitim vodama. Pored reke pružaju se prelepi drvoredi lipa i kestena a šetnja u njihovoj hladovini uz slušanje treperenje lišća i žubora reke je lekovita. U delu parka kod izvora Topla voda nalazi se lepo uređeni Rimski izvor i Muzički paviljon.
Mnogo skulptura postavljeno je duž Vrnjačke reke. Skulpture su nastale 1965. godine (mnogima od njih potrebna je restauracija) nakon simpozijuma Skulptura na otvorenom prostoru. Na ovom vajarskom simpozijumu učestvovali su umetnici iz celog sveta. Podsećaju me na park skulptura koji se nalazi u Bukovičkoj banji koji se stalno obogaćuje novim mermernim skulpturama.
Od 1893. godine, kada je urađen prvi nacrt parka u Vrnjačkoj banji, do danas konstantno se radi na njegovom uređenju.
Japanski vrt
Šetajući duž reke prema izvoru ‘’Snežnik’’ sa leve strane nalazi se specifično uređena celina. To je Japanski vrt, izgrađen je 2011. godine. Na vrhu vrta je mali vodopad. Pored njega tu je malo jezero sa mostom i čajna kućica. Sadnice japanske trešnje, iako još male, u proleće svojim gusto načičkanim roze-crvenim cvetovima obogaćuju ceo prostor.
U blizini Japanskog vrta nalazi se 300 godina staro drvo bora. Predstavlja spomenik prirode ‘’Crni bor’’ – visok je 35 metara dok prečnik krune iznosi 17 metara. Kora stabla na pojedinim delovima predstavlja umetničko delo koje je izvajala priroda. Zaštićen je kao spomenik prirode.
Čajkino brdo
Čajkino brdo je u centru banje, obuhvata površinu od 24 hektra. Stena vulkanskog porekla koja se nametnula svojom veličinom dodatno je obogatila banju zajedno sa brdom i objektima koji se nalaze na njemu. To su: Letnja pozornica na otvorenom (u okviru nje nalazi se i Spomen-soba glumca Danila Bate Stojkovića), uređena staza Patrijarha Pavla (duga tri kilometra) koja vodi do vrha brda, crkva Rođenja Presvete Bogorodice…
Spomenik ‘’Muza sa feniksom’’ postavljen je na steni iznad glavnog šetališta. Figura simbolizuje Euterpu, muzu poezije. Prilikom rekonstrukcije Čajkinog brda 2018. godine dodat je veštački vodopad.
Goč
Goč je izuzetno lepa planina, bogata šumom i lekovitim biljem koja se nalazi kod Vrnjačke banje. Na Goču postoje staze za šetanje dostupne svim posetiocima bez obzira fizičku spremnost. Banja se nalazi na blagim padinama ove planine.
Manastiri
U okolini banje nalazi se nekoliko srednjovekovnih manastira koji se mogu posetiti: Ljubostinja (od Vrnjačke banje udaljen je 16 km, zadužbina je kneginje Milice. U manastirskoj crkvi sahranjene su kneginja Milica i monahinja Jefimija.), Kalenić, Žiča, Studenica, manastir Svete Petke u Stublu…
Lekovite kulturne manifestacije
Kulturne manifestacije u Vrnjačkoj banji: Festival filmskog scenarija, Vrnjački karneval, Lovefest, Festival likovnog stvaralaštva, Dani Danila Bate Stojkovića, Književno leto, Međunarodni festival klasične muzike…
Mostovi u Vrnjačkoj banji
Nekoliko mostova na Vrnjačkoj reci posvećeni su određenim oblastima, događajima ili ličnostima.
Most ‘’Zlatni presek’’ je glavni most na Vrnjačkoj reci i posvećen je nauci, posebno matematici a podignut je kao mesto sećanja na Prvi međunarodni simpozijum matematičara koji je održan u Vrnjačkoj banji. Na ovom mostu organizuju se manifestacije iz oblasti nauke.
Most ljubavi posvećen nesuđenoj ljubavi Nade i Relje o kojima je Desanka Maksimović napisala pesmu ‘’Molitva za ljubav’’. Za ogradu na mostu je zakačeno mnoštvo zakljuanih katanaca koje ostavljaju mladi parovi kao simbol trajanja ljubavi.
Most ‘’Daljinar’’ prikazuje koliko su određena mesta udaljena od Vrnjačke banje. Najudaljenije istaknuto mesto je Sidnej sa 15640 km.
Most ‘’Ko to tamo peva’’ podignut je u čast glumaca.
Most ‘’Spomenar’’ koji na tablama nudi stihove i citate poznatih pesnika i književnika. Tu su stihovi Desanke Maksimović, Miroslava Antića, Duška Trifunovića… Ime mosta budi sećanje na školske dane kada su svi učenici pravili svoje spomenare u koje su se upisivali drugari iz odeljenja i šire. Budi sećanja na neka davna bezbrižna i kreativna vremena.
Zamak Belimarković
Zamak Belimarković je raskošna građevina izgrađena od belog mermera davne 1887. godine. Mermer je vađen u kamenolomu na Goču koji je bio vlasništvo generala Belimarkovića. Država je od naslednika otkupila dvorac 1968. godine kada je i proglašen za kulturno dobro od izuzetnog značaja. U njemu se nalazi Zavičajni muzej (sa etnografskom, arheološkom, istorijskom, umetničkom i pripodnjačkom zbirkom). To je Kulturni centar Vrnjačke Banje u kome se danas održavaju razne kulturne manifestacije.
General Jovan Belimarković, namesnik kralja Aleksandra Obrenovića, izgradio je prvi vodovod u Vrnjačkoj banji 1892. godine.
Vrabac Gočko
Vrabac Gočko bio je simbol ‘’Igara bez granica’’ održanih 1990. godine. Od tada ostao je kao maskota banje. Skulptura kod koje se svi rado fotografišu, posebno deca.
Zašto danas gosti dolaze u Vrnjačku banju?
Nekada su gosti u banju dolazili isključivo zbog lekovite vode. Danas razloga za dolazak u ovu banju su: spa centri i korišćenje lekovitih vodama i lekovitog blata ali posetioci često dolaze samo zbog rekreacije, kulturnih manifestacija uopšte kulturnog turizma, kongresnog turizma…