Torontalski ćilim

Pleteni džemperi iz Sirogojna

Pleteni džemperi detalji Žene sa Zlatibora koje su tradicionalno plele džempere za potrebe svog domaćinstva u jednom trenutku, šezdesetih godina prošlog veka, pod vođstvom kreatorke Dobrile Smiljanić počele su da pletu džempere za prodaju na tržištu. Predanim radom zajedno su stvorile brend pletenih džempera iz Sirogojna koji je izašao i na svetsko tržište.

Ovo je priča o njima: Niti koje greju – ručno pleteni džemperi iz Sirogojna

Detalj sa torontalskog ćilima Ćilimi koji su tkani u Vojvodini na teritoriji Torontalske županije (najpoznatiji grad je Zrenjanin) nosili su u nazivu ovu teritorijalnu odrednicu. Ćilim je tkan na horizontalnom razboju i sa geometrijskim motivima.

Priča o ćilimu: Torontalski ćilim

Tozluci

Ukrasni detalj sa tozluka Zanimljiv i nepoznat naziv za kamašne. Tozluci su deo narodne nošnje koji su se koristili u toku 19. veka. Služili su za grejanje i ukrašavanje nogu od kolena do članaka.

Tozluci kao deo narodne nošnje: Tozluci

Krajem 19. i početkom 20. veka na delu teritorije današnje Vojvodine postojala je Torontalska županija. Ćilimi koji su tkani na toj teritoriji nazivani su torontalski i imali su određene specifičnosti. Ove ćilime izrađivale su žene na selu srpske i rumunske nacionalnosti. Srpski su bili najpoznatiji a izrađivani su u Velikom Bečkereku (Zrenjanin), Melencima, Kumanima, Elemiru… Rumunski rađeni u Ečkoj, Uzdinu…

Torontalski ćilim je rađen na horizontalnom razboju tehnikom klečanja. Tkan je od vune sa geometrijskim motivima. (U početku u selima tkalo se na uskim vodoravnim razbojima a veći ćilimi su spajani iz dva dela. Tek sa osnivanjem tkačke škole pojavili su se i široki razboji na kojima su ćilimi tkani iz jednog dela.) U Parizu na izložbi 1867. godine prikazan je ovaj ćilim i bio primećen tako da je na kasnijim izložbama u Evropi bio stalno prisutan.

Torontalski cilim, detalj Slikar Antal Štrajtman bio je profesor crtanja u gimnaziji u Velikom Bečkereku i zaslužan je za osnivanje zanatske škole u ovom mestu. Organizovao je izložbe primenjenih umetnosti i dao veliki doprinos reklamiranju ovog ćilima. Zastupao je mišljenje da su izvorni način izrade i izvorna ornamentika najvažniji za ovaj proizvod.

Pre škole bila su osnovana udruženja za narodnu radinost. Tkačka škola osnovana je u Velikom Bečkereku 1884. godine sa zadatkom da od torontalskog tkanja koje se spontano odvijalo u narodu usmeri ka umetničkoj izradi ćilima ili proizvoda. Štrajtman je bio nadzornik promeniti škole.

Proizvodi koji su rađeni u školi su: tkano platno, peškiri i ćilimi. Škola je uvela pastelne tonove i široki razboj za ćilime. Održavani su tečajevi tkanja od dva-tri meseca. Škola je izlagala svoje proizvode na izložbama.

Detalj sa Torontalskog cilima Zahvaljujući postojanju škole i obukama tkalja koje su rađene u njoj 1894. godine osnovana je fabrika tepiha. Ostaje pitanje kako je fabrika uticala na umetničko tkanje. Dobro ili loše?

Narodni muzej u Zrenjaninu čuva stare torontalske ćilime.

Radionica Šarlote Kovalski i fabrika tepiha u Velikom Bečkereku (1903. godine kupio je Lazar Dunđerski) bili su najpoznatiji po izradi torontalsih ćilima.