Home Tags Posts tagged with "slikarka"
Tag:

slikarka

Zora Petrović, Autoportret i Mrtva priroda

Zora Petrović – 130 godina od rođenja

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Sedamnaestog maja 2024. godine navršilo se 130 godina od rođenja slikarke Zore Petrović.

Predstavnik ekspresionizma

U slikarstvu u Srbiji između dva rata Zora Petrović je jedan od najznačajnijih predstavnika ekspresionizma koji je negovala do kraja života.

Ekspresionizam kao umetnički pravac od umetnika zahteva da izrazi unutrašnje emocije koje su bile doživljene u određenom trenutku koji je tema slike. Slikari to čine kroz jake boje i forme.

Zora je slikala širokim potezom četkice sa kojim je naglašavala oblike bez mnogo detalja. To je posebno vidljivo na slikama na kojima su ženski aktovi, jedan od najzastupljenijih motiva u njenom slikarstvu. Ekspresivnim koloritom pokazivala je pravo stanje ženskog tela bez imalo ulepšavanja.

Slikala je portrete, žene iz naroda, cveće, aktove, žene u narodnim nošnjama, mrtvu prirodu…

''Mrtva priroda i pas'', Zora Petrović, vlasništvo Spomen-zbirke Pavle Beljanski

Usavršavanje u Parizu

Kao što je većina slikara početkom XX veka odlazila u Pariz na usavršavanje tako je uradila i Zora Petrović. Život u ovom gradu bio je izuzetno važan za nju i njeno stvaralaštvo.

Godinu dana provela je u Parizu (1925) i taj boravak imao je veliki uticaj na njeno slikarstvo pre svega u većem pridavanju važnosti boji. Dva meseca je slikala u ateljeu profesora Andrea Lota koji je pripadao slikarskom pravcu poznatom kao kubizam.

U njegovom ateljeu boravio je i Sava Šumanović koji je prvi srpski slikar koji je uneo elemente kubizma u svoje slike. Zori se nije dopadalo Lotovo podučavanje umetnosti po šablonu jer je ona težila slobodnom izrazu.

Ubrzo nakon povratka iz Pariza, 1927. godine, realizuje svoju prvu samostalnu izložbu u Salonu prijatelja umetnosti Cvijeta Zuzorić u Beogradu.

Drugi put odlazi u Pariz 1937. godine kada je na Svetskoj izložbi učestvovala sa dve slike (‘’Čežnja’’ i ‘’Ciganka’’). U gradu umetnosti ostala je mesec dana. Po povratku u zemlju više slika žene u narodnim nošnjama. Od tada sve više koristi svetlije boje.

Seljanka iz Crne Trave'', Zora Petrović
''Seljanka iz Crne Trave'', Zora Petrović, vlasništvo Spomen-zbirke Pavle Beljanski

Žene sa sela kao motivi na slikama

Slikala je žene sa sela u narodnim nošnjama ili u svakodnevnom radu.

Žene iz naroda u svečanim narodnim nošnjama ili u obučene jednostavno tokom svakodnevnih obavljanja poslova bile su u njenom slikarskom fokusu od 1937. godine. Slikala je realistične scene u kojima ističe ženski lik u svakodnevnim teškim poslovima na selu u kojima ih predstavlja umorne od previše napornog rada. Svojim slikama ukazala je na ovu kategoriju žena na selu koje su radile teške poslove i koje su teško živele.

Uz takve slike radila je i žene u narodnim nošnjama da dočara njihovu lepotu. Na taj način je sačuvala niz vezenih motiva koji su pripadali narodnom stvaralaštvu. Slikanjem žena u narodnim nošnjama dala je doprinos očuvanju tradicije jer njene slike čuvaju određene izvorne motive.

Kroz slikarstvo prezentovala nam je lepotu narodnih nošnji ali i određenih izvornih vezenih motiva na njima. Na sličan način to su radili i drugi slikari počevši od Đorđa Krtića, Nadežde Petrović pa do Pavla Jovanovića i Uroša Predića.

Autoportret, Zora Petrović, skenirano iz kataloga
Autoportret, Zora Petrović, skenirano iz kataloga

Inspiracija ručno rađeni tekstil ukrašen vezom

Kao i slikarka Nadežda Petrović Zora je volela ručno rađene predmete. Posebno je bila oduševljena tekstilom koji je bio ukrašen vezom i koji je sam za sebe bio umetnost. Prenošenjem motiva sa ručno rađenih tekstilnih predmeta na svoja platna sačuvala ih je za buduće generacije.

U proleće 1960. godine u saradnji sa prijateljem kolekcionarom Pavlom Beljanskim započela je sa radom na ciklusu ‘’Oj Davori, ti Kosovo ravno’’. Inspiracija za ovu seriju slika bila je knjiza ‘’Lazarica ili Boj na Kosovu – narodna epopeja u 24 pesme’’. Projekat ipak nije realizovala jer se ubrzo razbolela.

Pavle Beljanski bio je veliki kolekcionar umetničkih dela, od početka je podržavao Zoru Petrović. Kada je 1937. godine u Rimu organizovao Izložbu jugoslovenskih umetnika, u izložbu je uvrstio tri njene slike od kojih je jednu kupio. Od tada su bili prijatelji do njene smrti. Otkupio je 14 Zorinih slika koje su deo Spomen-zbirke Pavle Beljanski u Novom Sadu.

Uradila je niz portreta poznatih ličnosti: slikarke Ljubice Sokić koja je bila njena učenica, kolekcionara i prijatelja Pavla Beljanskog, književnika Ive Andrića, slikarke Leposave Bele Pavlović, slikara Dušana Ristića, kompozitorke Ljubice Marić, vajara Riste Stijovića…

”Portret Pavla Beljanskog”, Zora Petrović, vlasništvo Spomen-zbirke Pavle Beljanski

Biografija

Zora Petrović rođena je 17. maja 1894. godine u mestu Dobrica kod Alibunara.

Školovala se u nekoliko gradova:

  • Pančevu gde je završila srednju školu (1907-1909),
  • Umetničko-zanatskoj školi u Beogradu (1912-1914),
  • Slikarskoj velikoj školi u Budimpešti kod profesora Ebnera i Retija (1915-1918)

Nakon Prvog svetskog rata 1919. godine vratila se iz Budimpešte i diplomirala na Umetničko-zanatskoj školi u Beogradu (1920. godine). Od tada se posvetila pedagoškom radu. Trideset godina bavila se podučavanjem i paralelno je slikala u svom ateljeu. Bila je posvećena slikarstvu za koje se izborila još u mladosti odbijajući da sledi želju roditelja da bude trgovac.

Karijeru je započela sa podučavanjem crtanja u srednjoj školi kao učiteljica veština a završila kao profesorka na Akademiji likovnih umetnosti u Beogradu. Kao predavač podsticala je svoje studente da pronađu i razvijaju lični rukopis, da budu disciplinovani i uporni u radu.

Zora Petrovic

Bila je na usavršavanju u Parizu 1925. i 1937. godine.

Prvi put izlagala je u Somboru 1921. godine, posebnu pažnju skrenula je na sebe tokom Pete jugoslovenske izložbe koja je održana u Beogradu 1922. godine.

Prvu samostalnu izložbu organizovala je 1927. godine u Beogradu, u Salonu prijatelja umetnosti Cvijeta Zuzorić.

Dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti postala je 1961. godine.

Radovi Zore Petrović nalaze se u Spomen-zbirci Pavla Beljanskog u Novom Sadu, u Narodnom muzeju i Muzeju savremene umetnosti u Beogradu.

Umrla je u Beogradu 1962. godine.

Milena Pavlović Barili – slike protkane poezijom i tugom

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Školovanje

Slikarka Milena Pavlović Barili rođena je 1909. godine u Požarevcu. Umrla je 1945. u Njujorku.

Otac Bruno Barili bio je itlijanski kompozitor, pesnik, putopisac a majka Danica Pavlović koncertna pijaniskinja.

Zbog razdvojenosti roditelja od ranog detinjstva živela je naizmenično u Srbiji i Italiji. Osnovno obrazovanje sticala je u Požarevcu i u nekoliko gradova u Evropi. Umetnost je učila u Umetničkoj školi u Beogradu gde je i diplomirala 1926. godine. Jedna od profesorki bila joj je slikarka Beta Vukanović.

Studirala je u Minhenu na Likovnoj akademiji od 1927. do 1928. godine. Akademiju je vodio poznati nemački umetnik i pedagog Franc fon Štuk koji joj je bio profesor jedan semestar. Nakon godinu dana Milena je napustila Akademiju jer je smatrala da je posedovanje talenta iznad onog što može naučiti od profesora u klasičnoj obrazovnoj instituciji.

Izložbe – nastupanje širom Evrope

Odlaskom sa Akademije kreće sa prezentovanjem svog talenta i radova. U decembru 1928. godine, u Beogradu je održala svoju prvu samostalnu izložbu sa više od 100 radova. U januaru 1929. godine iste radove prikazala je da drugoj samostalnoj izložbi u svom rodnom gradu Požarevcu.

Nakon izlaganja slika i predstavljanja sebe kao umetnice javnosti postala je članica udruženja umetnika ‘’Lada’’ i sa članovima te grupe učestvovala na prolećnoj i jesenjoj kolektivnoj izložbi u Paviljonu ‘’Cvijeta Zuzorić’’ u Beogradu.

Imala je velikih ambicija da nastupa kao umetnica ali zbog loših uslova za rad umetnika znala je da mora da ima posao i redovnu platu. Pokušala je da se zaposli kao nastavnica crtanja u Požarevcu, kako u tome nije uspela konkurisala je u tri grada u Makedoniji ali ni tamo je nisu primili.

Razočarana otišla je u Evropu, prvo u Španiju, zatim u Englesku, Italiju i Francusku.

U tom periodu mnogo je putovala i često izlagala u nekoliko evropskih zemalja. Od 1931. do 1939. godine izlagala je na grupnim i samostalnim izložbama po Evropi:

  • 1931 – London (u galeriji Bloomsbery imala je samostalnu izložbu sa 80 slika)
  • 1932 – Beograd, Rim i Pariz
  • 1933 – Firenca
  • 1934 – Pariz
  • 1935 – Rim (izlagala je sa italijanskim umetnicima)
  • 1937 – Rim
  • 1938 – Tirana i Pariz
  • 1939 – Pariz i Hag

Odlazak u Ameriku

Bogata izlagačka aktivnost donosila joj je prodaju slika toliko da preživi, često joj je i porodica novčano pomagala. Zbog loše materijalne situacije i sve jasnijih naznaka da će se dogoditi rat odlučila je 1939. godine da ode u Ameriku.

Po dolasku u Njujork prvo je počela da slika portrete bogatih ljudi a zatim je po preporuci dobila da radi ilustracije za modni magazin ’’Vog’’. Ilustracije su bile zapažene i ona je potpisala ugovor o stalnom radu u ovom časopisu. Nakon toga proširila je saradnju sa drugim časopisima za koje je radila različite projekte: naslovne strane, ilustracije odeće i obuće, dizajn za kozmetičke proizvode…

Na taj način obezbedila je novac za život i ubrzo je javnosti pokazala i svoje slike.

Prvu samostalnu izložbu u Americi imala je u martu 1940. godine, za koju je dobila pozitivne kritike.

Sledeću samostalnu izložbu održala u Njujorku 1943. godine a zatim i u Vašingtonu gde je upoznala oficira za koga se udala iste godine.

Milena Pavlović Barili-ilustracije

Slavnog kompozitora Đan Karla Menotija upoznala je 1944. godine i on je bio važna ličnost u njenom životu. Oduševljen njenim radovima poverio joj je posao izrade kostima za balet ‘’Sebastijan’’ za koji je on komponovao muziku.

Balet je postigao veliki uspeh što je istovremeno bio i veliki uspeh za Milenu.

‘’Milena je kostime uradila u svom nadrealističkom stilu uz primesu italijanskog baroka’’ – tako su najčešće pisali kritičari o njenim neobičnim kostimima.

Zahvaljujući dobrim kritikama njenih kostima ubrzo je dobila da radi kostimografiju za balet ‘’San letnje noći’’ (komedija Vilijama Šekspira).

Na žalost ovu predstavu nije realizovala jer je 6. marta 1945. godine u Njujorku, od srčanog udara iznenada umrla.

Pisanje poezije

Zbog previše neprekidnog rada punih deset godina, u periodu (1934/35) dve godine je odmarala od slikanja i tada se posvetila poeziji. Napisala je šezdeset pesama na srpskom, italijanskom, francuskom i španskom jeziku. Objavila je nekoliko u jednom italijanskom časopisu.

Prvi put pesme su prevedene i objavljene 1966. godine i to u monografiji ‘’Milena Pavlović Barili, život i delo’’ od Miodraga B. Protića.

Kao samostalna zbirka pod nazivom ‘’Poezija’’ objavljene su 1998. godine.

Pesma ‘’Na kutku belog oblaka’’ počinje ovako:

‘’Na kutku belog oblaka

– spava nejasna tuga…’’

Galerija Milene Pavlović Barili u Požarevcu

Galerija u Požarevcu

Memorijalna galerija ‘’Milene Pavlović Barili’’ otvorena je 1962. godine u Požarevcu u porodičnoj kući. Njena majka, Danica Pavlović, darovala je sve Milenine slike i stvari srpskom narodu da bi se sačuvala njena zaostavština.

Kroz niz aktivnosti Galerija od 1983. godine u Požarevcu organizuje likovnu manifestaciju sa nazivom ‘’U svetlosti Milene’’. Održava se svake druge godine. Slikarstvo, crtež, scenografija i kostimografija su discipline u kojima umetnici realizuju svoje ideje. U svakoj od ovih kategorija Milena je ostvarila mnoštvo radova koji su unikatan i prepoznatljiv njen stil.

Od 1997. godine i umetnici iz inostranstva mogu učestvovati na ovom Bijenalu.

U Galeriji u Požarevcu nalazi se: niz poznatih Mileninih slika u ulju, uramljeni crteži koje je radila za modne časopise u Americi, Milenina bista koju je uradio vajar Nebojša Mitrić 1965. godine.

Najpoznatije slike su:

  • Autoportret sa velom (1939)
  • Žena sa lepezom (1927)
  • Autoportret (1933)
  • Venera sa lampom (1938)
  • Dama sa belim šeširom (1923)

Koračajući kroz galeriju dugo sam posmatrala Milenine slike cveća. U časopisima i novinama uvek su objavljivane slike prozračnih autoporteta slikarke ili ilustracije za modne časopise. Prvi put videla sam kako je Milena naslikala cveće koje je u totalnoj suprotnosti poznatih slika nežnih tonova. Ove slike su dodatni motiv da odete do galerije u Požarevcu.

Umetničku karijeru je izgradila u inostranstvu

S obzirom da je uglavnom živela i izlagala u inostranstvu domaća javnost je zaboravila njene nastupe na kolektivnim izložbama sa umetničkom grupom ’’Lada’’. Zahvaljujući Miodragu Protiću 50-ih godina prošlog veka Milenina dela su predstavljena u zemlji.

Od tada organizovano je niz izložbi posvećenih ovoj umetnici povodom raznih jubileja. Danas su dela Milene Pavlović Barili prepoznatljiva svim ljubiteljima umetnosti.

Jedna od knjiga posvećenih Mileni

Čitajući knjigu ’’Autoportret sa Milenom’’ (napisala Mirjana Mitrović) prepoznala sam svu tugu koju je Milena izražavala na svojim slikama. Život je doživljavala kao san, slikala je i pisala, putovala po evropskim gradovima centrima umetnosti, izlagala svoje slike a iza svega postojao je strah od neeuspeha i neprestana borba za egzistenciju.

Događaji u Evropi oterali su je u Njujork, u novi svet u kome je predstavila svoja dela i ostvarila uspeh u drugim oblicima primenjene umetnosti. Crteži za poznate časopise bili su briljantni a kostimi za balet nadrealni. Uspeh je postigla u svim oblastima kojima se bavila.

Autoportret sa Milenom, knjiga Mirjane Mitrović

Izabrala sam citat iz knjige koji se odnosi na vreme kada je bila student kod profesora Štuka na minhenskoj Akademiji:

’’…Meni je, međutim, postalo jasno da ni Štukova klasa nije svetilište umetnosti gde se otkrivaju božanski zakoni, da Štuk nije žrec, kao ni njegovi studenti, već ozbiljan i predan radnik, ostareo i pomalo nagluv, koji se kao pedagog proslavio samo time što svoje studente uspeva da nauči da umetnost nije proizvod čistog nadahnuća, već naporan, krvav rad i okapavanje nad svakom slikom.’’

Čačak sa spomenikom slikarki Nadeždi Petrović

Nadežda Petrović – 150 godina od rođenja

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Pre 150 godina (11. oktobra 1873.,) rođena je velika slikarka Nadežda Petrović. Rođena je u Čačku, školovala se u Beogradu i Minhenu, a dodatno se usavršavala u Parizu. U Srbiju je donela nove izraze u slikarstvu i stalno bila kritikovana, danas je prihvaćena kao nosilac srpske moderne umetnosti sa početka 20. veka.

Nadežda Petrović bila je energična, hrabra, talentovana, obrazovana, preduzimljiva, požrtvovana žena… Bila je ispred svog vremena.

Školovanje u Beogradu i Minhenu

Školovanje slikarke Nadežde Petrović

Jake boje i snažan potez četkicom

Nadezda Petrovic Jake boje

Organizacija Prve jugoslovenske umetničke izložbe

Organizovanje slikarske kolonije i izložbi

Prva jugoslovenska umetnička kolonija u Sićevu

Nadežda Petrović organizator Prve jugoslovenske umetničke kolonije u Sićevu

Kolo srpskih sestara

Kolo srpskih sestara

Usavršavanje u Parizu

Nadežda Petrović atelje u Parizu

Kolekcija etno predmeta

Izložba posvećena etnografskim predmetima iz pariskog ateljea održana je tokom 2023. godine u Etnografskom muzeju pod nazivom ’’Nasleđe’’ – Etnografska kolekcija Nadežde Petrović

Nadežda Petrović, izložba etnografskih predmeta

Bolničarka u tri rata

Nadežda Petrović, dobrovoljna bolničarka

Spomenici podignuti Nadeždi Petrović

Spomenici Nadeždi PetrovićPoštanske marke povodom 150 godina od rođenja

Poštanske markice izdate povodom 150 godine od rođenja slikarke Nadežde Petrović

Valjevo 1915.

Nadežda Petrović, Valjevska bolnica

Izložba posvećena celokupnom stvaralaštvu Nadežde Petrović organizovana je tokom 2023. godine u Narodnom muzeju u Beogradu pod nazivom ‘’Nadežda Petrović – Modernost i nacija’’.

11. oktobra 2023. godine navršava se 150 godina od rođenja slikarke Nadežde Petrović

Izlozba Nasledje u Etnografskom muzeju

Etnografska kolekcija Nadežde Petrović

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Izložba etnografskih predmeta iz kolekcije Nadežde Petrović u Etnografskom muzeju predstavlja uvid u još jednu oblast kojom se velika slikarka bavila. Početkom 20. veka tokom svojih putovanja kroz Srbiju i okolne zemlje (Makedoniju, Bosnu i Hercegovinu…) prikupljala je ručno rađene odevne i ukrasne predmete. Poštovala je ručni rad samoukih žena, mnoge tekstilne predmete koje je videla svrstala je u primenjenu umetnost – narodnu umetnost.

Deo tih radova, tačnije 52, izloženi su u Etnografskom muzeju na izložbi pod nazivom ’’Nasleđe’’ koja je organizovana povodom 150 godina od rođenja slikarke.

Njene velike, već izbledele fotografije, prvo je što sam videla na ovoj izložbi. Podsetile su me na njeno stvaralaštvo u više oblasti – slikarstvo, fotografiju, pisanje…

Fotografije ateljea u Parizu (radni prostor vajara Ivana Meštrovića u kome je Nadežde Petrović slikala od 1910 – 1912. godine) i niz porodičnih fotografija koje je uradila slikarka deo su ove izložbe i dočaravaju dve velike Nadeždine ljubavi fotografiju i ručno rađene predmete narodne umetnosti.

Pariski atelje Nadežde Petrović 1910. godine ukrašen ručno radjenim predmetimaNa centralnom mestu na izložbi nalazi se fotografija iz pariskog ateljea. Na fotografiji se vide ručno rađeni dekorativni tekstilni predmeti: vezeni peškiri i stolnjaci, pregače, ćilimi… Tu je i suknja kojoj je dala ulogu ’’tapiserije na zidu’’.

Sa ponosom je predstavljala ručne radove gde god se kretala ili boravila u inostranstvu: Minhenu, Parizu, Rimu, Beču…

Nadežda Petrović je bila veliki poštovalac ručnih radova. Za mnoge od njih govorila je da čine narodnu umetnost. Živela je u vreme kada su se u evropskim gradovima organizovale izložbe radova od tekstila koje su uglavnom radile žene na selu koje su bile primorane da za sebe i ukućane izrađuju odeću od lana i vune. Kombinovale su ih sa drugim materijalima (svilom i pamukom) u zavisnosti od bogatstva porodice. Tkale su, plele, heklale, šile, vezle, izrađivale nakit…

Etnografska kolekcija Nadežde petrović na izložbi u Etnografskom muzeju u BeograduDevojačke spreme bile su prava riznica bogato ukrašenih haljina, prsluka, marama, peškira, čarapa… Spreme su rađene godinama – deo je bio namenjen za poklone članovima nove porodice i svatovima a deo je bio nevestina lična odeća.

Mnogi od tih primeraka bili su mala umetnička dela koja su kasnije prikupljana od strane kolekcionara u zemlji ali su prodavana i kupcima iz inostranstva.

Nadežde Petrović je ukazivala na opasnost da kupci iz inostranstva mogu odneti sve te vredne radove koji predstavljaju izraz i ’’dušu’’ naroda. Zato je i sama prikupljala ’’umetničke’’ primerke do kojih je došla.

Znala je i ukazivala da je važno da se predmeti koji se nalaze kod porodica u selima i koji su ručni rad moraju prikupljati i sačuvati za muzeje jer će u budućnosti oni biti primerci od kojih će se zasnivati tradicija naše zemlje.

Sada je deo etnografskih predmeta koje je prikupila izložen u muzeju baš kako je Nadežda želela.

Sa izložbe izdvajam haljine ukrašene vezom, nekoliko rukava sa ženskih haljina i košulja koji su ukrašeni vezom, mnogo nakita: pafte, minđuše, grivne, igla za kosu, ogrlice, narukvice, prstenje… Nadežda je izabrala i sačuvala najlepše do kojih je došla na terenu.

Pafte deo nakita iz etnografske kolekcije Nadežde PetrovićBoje su izražajne jake, pozitivne, one kroz izuzetno dobro urađen vez daju lepotu predmetima. Crvena, najčešće jarka bordo, žuta, narandžasta, ponegde roze, zelena, plava i crna…

Primerci sa kosovskim vezom izdvajaju se svojom lepotom i zaslužuju divljenje. Nadežda Petrović je posedovala haljinu od platna ukrašenu kosovskim vezom u kojoj je i fotografisana. Divila se vezovima koje su radile žene sa Kosova.

Na svojim slikama ostavila je zabeležene: pejzaže i predele, život na selu, portrete, seljanke u obavljanju raznih poslova… Kroz prikazivanje žena u obavljanju poslova u polju isticala je težak život i položaj žene na selu, zalagala se da obrazovanje bude ženama dostupnije…

Na njenim slikama žene su bile u nošnjama, na delovima se naslućuje bogatstvo šara, istaknuti su ukrašeni delovi, ali nisu jasne linije već je sve predstavila blagim konturama ornamenata.

Fotografija Nadežde Petrović u narodnoj nošnji iručno rađeni haljina i jelekZašto je svoju kolekciju etnografskih predmeta ponela u Pariz?

Pripremajući se za odlazak u ’’grad umetnosti’’ na usavršavanje znala je da su jugoslovenski umetnici planirali da naprave izložbu na kojoj bi pored njihovih slika bili izloženi i ručni radovi – ćilimi, narodne nošnje, čipke… Planirala je da pored svojih slika izloži i ručne radove iz etnografske kolekcije. Želela je da svetu pokaže prelepe ručne radove. Na žalost, nije realizovala tu ideju.

Pored toga deo predmeta ponela je kao materijal za studije o narodnim vezovima koje je nameravala da radi tokom boravka u Parizu.

Svi etnografski predmeti koji su bili u ateljeu kao i njene slike i crteži ostali su u Parizu (ostavila ih je jer je nameravala da se vrati). Pariz je napustila i vratila se u Beograd zbog loše materijalne situacije.

Zbog ratova koji su se desili u Pariz se nikada nije vratila, svi njeni predmeti vraćeni su u Beograd tek 1919. godine kada ih je Ministarstvo prosvete otkupilo od njenih naslednika.

Izložbu u Lionu 1917. godine ’’Srpska umetnost i domaća radinost ’’ organizovala je Srpska trgovačka komora sa ciljem da preko izložbe svet podseti da je u Srbiji ratno stanje i da je njena teritorija okupirana. Na izložbi su bile tri Nadeždine slike (bilo je to prvo izlaganje slika nakon njene smrti) i cela kolekcija etnografskih predmeta (prvi i jedini put predstavljena u svetu).

Sa izložbe ''Nasleđe'', kolekcije etnografskih predmeta Nadežde Petrović, u Etnografskom muzejuKod nas deo kolekcije iz pariskog ateljea prikazan je 2021. godine na izložbi ’’Zlatnom rukom i srebrnim srpom’’ u Umetničkoj galeriji ’’Nadežda Petrović’’ u Čačku.

Prikupljanjem tekstilnih predmeta i njihovim pokazivanjem u inostranstvu ponosno je predstavljala svoj narod i isticala lepotu narodne umetnosti.

Izložba će trajati do 01. septembra 2023. godine.

Danica Jovanović – ostvarila želju da postane umetnica

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Slikarka Danica Jovanović završila je Žensku slikarsku akademiju u Minhenu krajem marta 1914. godine a već 12. septembra iste godine streljana je u podnožju Petrovaradinske tvrđave. Imala je samo 27 godina.

Sačuvana je 61 njena slika. Čuvaju se u: Spomen zbirci Pavla Beljanskog i Galerija Matice srpske u Novom Sadu, Narodnom muzeju u Beogradu, Memorijalnoj sobi u Beški…

Obnavljanje crkve u Beškoj 1899. godine bio je događaj koji je uticao na odluke Danice Jovanović, tada je imala 14 godina, da uporno sledi svoju želju i postane umetnica.

Na delu videla je profesionalca slikara koji je oslikavao crkvu i odlučila da se usavršava u slikanju. Školuje se u Novom Sadu zatim kod Bete Vukanović u Umetničko-zanatskoj školi u Beogradu. Bila je to 1907. godina, u Beogradu provodi dve godine.

U Minhen stiže 1909. godine i upisuje se na Žensku slikarsku akademiju. Napredovala je u radu i 1912. primljena je da radi kopije dela u muzeju Pinakoteka. Akademiju je završila u martu 1914. godine.

Pripadala je generaciji modernista, ima mnogo sličnosti sa Nadeždom Petrović: strast prema slikanju, patriotizam i preranu smrt tokom Prvog svetskog rata.

Česti motivi na njenim slikama jesu žene u narodnim nošnjama, najčešće iz Zapadne Srbije. Dala je svoj doprinos očuvanju tradicije slikajući motive na prslucima, pregačama… Izborom tema za slikanje pridružila se Nadeždi Petrović koja se na više frontova borila da se narodna umetnost i motivi sačuvaju.

Pejzaž, mrtva priroda i nekoliko mostova bile su druge teme koje je obradila na svojim slikama.

Autoportret, Danica JovanovicDugo je bila zaboravljena i u svom rodnom mestu i šire. Povodom 100 godina od rođenja 1986. godine organizovana je monografska izložba u Beški i Inđiji.

Druga monografska izložba održana je 2007. godine, tada je objavljena i monografija koju je napisala dr Jasna Jovanov.

U Velikoj galeriji doma vojske Srbije u Beogradu 2014. godine predstavljena su celokupna dela umetnice.

Od 22. oktobra 2022. godine u Maloj galeriji Kulturnog centra u Inđiji otvorena je Memorijalna soba slikarke Danice Jovanović. U Maloj galeriji biće stalna izložba posvećena njoj.

U julu 1922. godine u Minhenu u Kulturnom centru Haus der Donauschwaben održana je izložba posvećena Danici Jovanović ‘’Neostvareni snovi’’. Izložbu je organizovalo Zavičajno društvo ‘’Stara Beška’’ dok je autor postavke bila dr Jasna Jovanov.

Rođena je u Beški 1886. godine, počiva u crkvenoj porti. U parku se nalazi njena bista i trg nosi njeno ime.

Likovna kolonija koja čuva sećanje na slikarku Danicu Jovanović održava se od 1995. godine u Beški.

Umetnička galerija Nadežda Petrović u Čačku

Umetnička galerija ‘’Nadežda Petrović’’

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Umetnička galerija bavi se izlaganjem i promocijom radova Nadežde Petrović ali i organizovanjem raznih pojedinačnih i kolektivnih izložbi. Kao što je Nadežda u njeno vreme ne obazirući se na kritike stvarala dela savremene umetnosti tako danas Galerije prezentuje savremenu likovnu scenu.

Galerija ‘’Nadežda Petrović’’

Poznata slikarka Nadežda Petrović rođena je u Čačku 1873. godine. U njenu čast jedna galerija osnovana 1961. godine ponela je njeno ime. Umetnička galerija ‘’Nadežda Petrović’’ smeštena je u centru grada u zgradi sivo-plave boje koja je izgrađena 1911. godine, proglašena je za spomenik kulture.

Zgrada u kojoj se sada nalazi Umetnička galerija ‘’Nadežda Petrović’’ sagrađena je za Žensku stručnu školu. Nakon II svetskog rata u njoj je do 1965. godine bila smeštena osnovna škola. Kada su đaci premešteni u drugu školu izvršena je obnova zgrade i ustupljena je Galeriji. Prostor za izlaganje je oko 200 kvadrata i pogodan je za velike izložbe.

Spomen soba Nadeždi Petrović u Galeriji u ČačkuJedna odvojena soba u Galeriji posvećena je Nadeždi Petrović u kojoj su izložene njene slike koje su u vlasništvu Galerije, niz knjiga i publikacija koje su posvećene slikarki. ’’Porodica Nadežde Petrović kroz 19. vek’’ je najnovija objavljena knjiga u izdanju Galerije.

Galerija kao institucija poseduje slike Nadežde Petrović i drugih poznatih slikara (više od 1 000 radova).

Spomenik Nadeždi Petrović

Nedaleko od galerije, ispred gimnazije (škole u kojoj je nekada Nadeždin otac Mita Petrović predavao predmet Crtanje), nalazi se Spomenik Nadeždi Petrović za koji je nacrt uradio vajar Ivan Meštrović kao poklon gradu Čačku.

To je prvi spomenik u Srbiji koji je podignut jednom umetniku – slikaru. Podignut je 1955. godine i za grad je predstavljao vezu sa delima slikarke Nadežde Petrović.

Spomenik Nadezdi Petrovic u CackuNadežda Petrović sa paletom u ruci podseća prolaznike da je umetica koja se istovremeno borila na više frontova života u vreme kada je živela.

Od borbe za priznavanje njenog stila slikanja (stalnim velikim radom i izlaganjem radova) koji je bio novina u tadašnjoj državi i koji sredina nije prihvatila do učestvovanja u tri rata kao bolničarka. I tokom ratova slikala je i fotografisala ljude i predele koji su je okruživali.

Memorijal Nadežde Petrović

Galerija već 62 godine organizuje manifestaciju koja se zove ’’Memorijal Nadežde Petrović’’ a realizuje se u ovoj galeriji. To je Bijenale, svake druge godine mladi umetnici u galeriji Nadežda Petrović prikazuju svoje radove. Od 2000. godine je internacionalnog karaktera.

Umetnička galerija Nadežda PetrovićŽiri nagrađuje najbolje a nagrada uključuje i termin za samostalnu izložbu. Fokus ovog Bijenala je savremeno stvaralaštvo mladih u oblasti umetnosti, sledeće je 2024. godine. Bijenale i cela manifestacija je podsticaj za mlade umetnike da svoje radove daju na žiriranje i pokažu istraživanja i napredovanje u radu tokom godina.

Organizovanje izložbi

Galerija Nadežda Petrović u Čačku je jedna od najstarijih institucija posvećenih umetnosti u Srbiji i više od 60 godina neguje izlagačku delatnost. Pored Bijenala godišnje organizuje još nekoliko velikih izložbi, kolektivnih ili samostalnih. Značajno je njeno postojanje i rad za stanovnike i umetnike Čačka.

Galerija pored programa koje organizuje u svom prostoru u saradnji sa drugim institucijama u celoj zemlji organizuje izložbe i van svog prostora – primer je izložba u galeriji RTS-a u Beogradu u januaru 2023. godine. Bila je to uvodna izložba ,,Nadežda Petrović 1873 – 2023: u susret obeležavanju 150 godina od rođenja” povodom 150 godina od rođenja velike slikarke.

Umetnička galerija Nadežda Petrović, ČačakNa slikarkin rođendan 11. oktobra 2023. godine u Galeriji sa njenim imenom biće otvorena izložba posvećena jubileju 150 godina od rođenja Nadežde Petrović koja je već bila prikazana u Narodnom muzeju u Beogradu. Izložba će trajati do kraja godine.

#

Nadežda Petrović je rođena u Čačku, postojanje Galerije i održavanje Memorijala priznanje za njen celokupan rad. Njena ideja o iznošenju umetnosti u manje sredine pravi je primer koji treba slediti i danas.

Katalog, Modernost i nacija, Nadežda Petrović

Portreti i pejzaži – povezana energija ljudi i prirode

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

U oktobru 2023 godine biće punih 150 godina od rođenja velike slikarke Nadežde Petrović. Celokupan njen rad i danas može da služi za primer umetnicama i svim ženama. Njena energičnost i maksimalno ulaganje sebe u svakom polju delovanja učinila je velikom ženom – heroinom svog doba.

Svestranost, energičnost i upornost

Bavila se: slikanjem kao primarnom delatnošću, fotografijom – umetničkom i dokumentarnom, pisanjem likovnih kritika i prikaza izložbi u novinama, organizovanjem i realizacijom Prve umetničke kolonije na Balkanu, pedagoškim radom, organizovanjem likovnih izložbi…

Bila je jedan od osnivača i prvi sekretar humanitarne organizacije Kolo srpskih sestara kroz koju se zalagala za oslobađanje porobljenih Srba od Turaka u Makedoniji, Srba u Vojvodini i kasnije u Bosni i Hercegovini nakon njene aneksije od strane Austrougarske. U Makedoniju je lično nosila prikupljenu humanitarnu pomoć.

Njenu ličnost krasila je velika ljubav prema otadžbini i svu svoju snagu kao dobrovoljna bolničarka uložila je u negovanje ranjenika tokom tri rata (dva balkanska i u Prvom svetskom ratu).

Nadežda Petrović, Modernost i nacijaVelika slikarka Nadežda Petrović odlazila je u sela i varoši u Srbiji i na terenu slikala motive koji bi joj se dopali. Najviše je uradila portreta običnih ljudi: Devojče iz Sićeva, Porečani, Prizrenka (Ciganka), Ciganka sa belom maramom, Dve seljanke sa obramicom, Domaćin (Seljak), Žena sa detetom…

Slikala je običaje i način života na selu, posebno žene – kako rade u polju, nose vodu sa obramicama, odmaraju se nakon teškog rada… Prikazivala je ljude onakvim kakvi oni jesu u stvarnosti bez dodatnog ulepšavanja. Dokumentovala je život u selima tadašnje Srbije koja je imala oko četiri miliona stanovnika.

150 godina od rođenja – Izložba u Narodnom muzeju u Beogradu

102 dela Nadežde Petrović na jednom mestu

Neka od njih prvi put vidim kao što su: Ostrvo ljubavi, More, Jezero u Bulonjskoj šumi, Žetva, Valjevska bolnica, Prizren, Vezirov most, Portret žene u zelenom, Stablo u šumi, Pogreb u Sićevu…

Nadežda Petrović, PortretiPored njih niže se nekoliko desetina već viđenih i poznatih slika. Svaka za sebe ili u grupama šalju posebnu poruku. Najviše je radila portrete i pejzaže. Portreti iskazuju svaku osobu na poseban način i to sve do Autoportreta na kome je autorka i sebe prikazala na specifičan način.

Pejzaži su vatreni, izražajni, bogati plamtećim bojama koje izazivaju veliku dinamiku. Pozivaju na pokret, na odlazak u prirodu radi ličnog doživljaja njene lepote.

Nekoliko aktova su samo dokaz da je slikarka tokom studija ispratila sve obavezne teme. Nije se njima kasnije nešto posebno bavila.

Izloženo je i nekoliko skica koje bi verovatno postale slike da su sve okolnosti bile drugačije. Deo skica je vezan za Kosovski ciklus koji je Nadežda Petrović nameravala da radi.

Poseban deo su slike koje su nastale tokom ratova u kojima je slikarka učestvovala kao dobrovoljna bolničarka. Najviše se ističu: Vezirov most, Valjevska bolnica i Crveni božuri (Gračanica).

Deo slika predstavljenih na izložbi nastale su tokom njenog studijskog putovanja i boravka u Parizu 1910. godine na kojima dominira zelena boja.

Nadežda Petrović, Vatreni pejzažiSlike i fotografije članova porodice su posebno, nežne, drugačije, prisnije, svetlijih tonova…

Na izložbi je prikazano desetak fotografija koje je snimila Nadežda Petrović. Najviše je uradila fotografija članova njene porodice koje su bile namenjene za privatnu upotrebu.

Izdvajaju se fotografije iz 1907. godine na kojima su njene sestre Anđa i Jela pod jabukom. Pretpostavlja se da je slikarka radila ove fotografije inspirisana divnom slikom iz 1883. ’’Pod jabukom’’ koju je naslikao Đorđe Krstić, njen učitelj slikanja.

U sferi fotografije Nadežda Petrović je dala svoj najveći doprinos snimanjem određenih scena i predela tokom Balkanskog rata 1913. godine. Specifičnost njenih ratnih fotografija je u tome što su one istovremeno dokumentarne i umetničke. Kao i na njenim slikama jasno je izražen subjektivni doživljaj autorke.

Hronološki prikaz

Izuzetno lepo prikazana je hronologija događaja u njenom životu, od rođenja u Čačku do smrti u Valjevu. Posebno mi se dopada što su dati i važni podaci za određenu godinu a koji nisu vezani za Nadeždu Petrović već za opšte uslove života u to vreme.

Izložba Modernost i nacija, Nadežda PetrovićJedan takav podatak za 1882. godinu je: ’’Zakonom o osnovnim školama uvedeno je obavezno osnovno školovanje za svu mušku i žensku decu.’’

Za 1900. godinu navedena je zanimljivost: ’’Diplomirala je Jelisaveta Načić prva žena arhitekta u Srbiji.’’

Ili za istu godinu: ’’Beograd ima 69.780 stanovnika, a u Srbiji je 92,64% nepismenih žena’’.

Izložba će trajati do 15. aprila 2023. godine.

Nadezda Petrovic je skupljala etnografske predmete

Nadežda Petrović – umetnost i tradicija su najbolje niti za povezivanje naroda

by Draganka Mijic
written by Draganka Mijic

Nadežda Petrović – slikarka velike energije

Izuzetno hrabra i odlučna, obrazovana i talentovana koračala je brzo kroz život, stigla je na mnoga mesta i postigla besmrtnost. Obrazovala se i školovala u inostranstvu a zatim se vratila u Srbiju da podeli svoje znanje sa drugima i prenese ga svojim učenicama.

Borila se na više frontova – neshvaćena je, stalno kritikovana ali je ona kao munja išlanapred i dalje. Kao da je radila sve više što je okolina više kritikovala. Bila je sigurna u sebe, u svoje slike i svoje znanje neumorno je radila i doprinosila okolini, društvu, državi…

Borila se za poboljšanje uslova života za žene. Tada je većina žena bila nepismena, nisu imale mogućnosti da se obrazuju… Nadežda se borila da im se omogući obrazovanje i da se otvori više škola za devojke, kao i Savka Subotić.

Put slikarstva

Nadežda Petrović rođena je u Čačku 1873. godine. Završila je Višu žensku školu u Beogradu (1891) i položila ispit za nastavnicu crtanja u srednjim školama. Paralelno sa školovanjem odlazila je na privatne časove crtanja kod slikara Đorđa Krstića.

Iz njegovog ateljea prešla je u školu slikarstva slovačkog slikara i pedagoga Kirila Kutlika gde je bila prva učenica ženskog odeljenja. Napomena: U vreme kada se Nadežda školovala (19 vek) u školama su bila posebna odeljenja za devojčice i dečake. Školovanje je bilo dostupno samo bogatijoj deci a većina stanovništva je bila nepismena.

Nakon diplomiranja na Višoj ženskoj školi (1893) na istoj se zaposlila kao učiteljica crtanja.

Slikar Đorđe Krstić je prepoznao njen talenat i ohrabrio je da ode u Minhen na usavršavanje u slikarstvu. Zašto u Minhen? U to vreme Minhen je bio centar moderne umetnosti u koji su dolazili umetnici: slikari, vajari, primenjeni umetnici…

U Minhen odlazi 1898. godine i upisuje se u privatnu školu slovenačkog slikara i pedagoga Antona Ažbea koji je koristio moderne metode u nastavi. Podržavao je talenat i slobodan duh kod svojih studenata.

Kasnije radi u ateljeima Julija Ekstera (časove slikarstva držao je u prirodi) i Angela Jankea gde postaje bliska izrazu nemačkog ekspesionizma. Tokom boravka u Minhenu od četiri godine naučila je nemački, francuski i ruski jezik, putovala po Evropi, bavila se fotografijom, posećivala izložbe i mnogo slikala bavarske predele. Najpoznatija slika koju je naslikala u Minhenu je ’’Bavarac sa šeširom’’.

''Pompeja'', Nadežda Petrović

”Pompeja”, Nadežda Petrović

Prvu samostalnu izložbu imala je 1900. godine u Velikoj školi u Beogradu (tada je bila student u Minhenu). Kritike su bile negativne ali nisu posebno uticale na nju jer je bila sigurna u svoj put kojim se kretala u slikarstvu. Znala je da je na izložbi predstavila nešto novo i da za prihvatanja tih novina treba edukovati publiku. Za to je trebalo vreme.

Pre odlaska u Minhen donela je veliku odluku, da raskine veridbu sa verenikom jer je njegova majka od njenih roditelja tražila veliki miraz. Bila je povređena takvim zahtevom. Iz Minhena majci je napisala jaku rečenicu: ’’Ja hoću da sam slikar, a ne žena, žena ima dosta… ako mi zaista želiš sreću, onda ćeš i ti od mene očekivati samo da budem slikar, a ne udavača.’’ Do kraja je ostala verna svojoj odluci.

Kolo srpskih sestara – Nadežda Petrović je jedna od osnivača

Nakon četiri godine boravka u Minhenu vraća se u Srbiju 1902. godine. Ponovo radi kao nastavnica crtanja u Višoj ženskoj školi, nastavlja da mnogo slika, piše tekstove o izložbama i događajima u kulturi, počinje da se bavi humanitarnim radom. Postala je članica patriotskog društva Narodna odbrana čiji je cilj bio pomoć srpskom narodu na teritorijama koje su bile pod turskom vlašću.

Nadežda Petrović iznela je ideju o osnivanju Kola srpskih sestara koje je osnovano u avgustu 1903. godine. Prilikom osnivanja bilo je prisutno više hiljada žena a Nadežda je održala govor. Za prvu predsednicu izabrana je Savka Subotić a Nadežda je izabrana da obavlja posao sekretara društva.

Kolo srpskih sestara je ženska humanitarna organizacija koja je za cilj imala prikupljanje i podelu humanitarne pomoći ugroženom srpskom narodu u Makedoniji (Staroj Srbiji) nakon Ilindenskog ustanka. Lično je odnela i podelila pomoć.

Ime ovog udruženja dao je Branislav Nušić. Vremenom organizacija se širila, postajala brojnija, širila oblasti delovanja i bila veoma značajna tokom ratova. Kolo srpskih sestara, Nadeždina ideja i vizija postoje i danas.

Organizovala je Prvu jugoslovensku umetničku koloniju u Sićevu

Veoma je aktivna 1904. godine:

  • učestvuje u osnivanju Društva srpskih umetnika ’’Lada’’,
  • učestvuje u organizaciji Prve jugoslovenske umetničke izložbe, na izložbi je predstavila sliku ’’Žetva’’, (na kraju je za angažovanje odlikovana ordenom Svetog Save IV stepena),
  • radi kao nastavnica crtanja,
  • izlaže na izložbama,
  • piše likovne kritike…

Uporedo sa svim ovim aktivnostima bavi se osnivanjem Prve jugoslovenske umetničke kolonije u Sićevu (kod Niša). Kolonija je održana 1905. godine i karakteristična je po tome da se zahtevao rad umetnika u prirodi, van ateljea. Bila je zagovornik većeg povezivanja jugoslovenskih umetnika a na izložbi su učestvovali i umetnici iz Hrvatske i Slovenije.

Nadežda Petrović je 1907. godine u Narodnom muzeju u Beogradu organizovala izložbu radova sa ove kolonije, počasni gost na izložbi bio je kralj Petar I Karađorđević.

Kolonija je imala prekid zbog ratova, ali je obnovljena i dalje traje. Od 21. do 27. juna 2021. godine, zbog korona virusa, na Likovnoj koloniji ’’Sićevo’’ stvarali su samo umetnici iz Srbije i Republike Srpske.

Velika energija i upornost

Nadezda Petrovic

Nadežda Petrović, fotografija je javno vlasništvo, preuzeta sa https://sr.wikipedia.org

Od 1904. – 1910. godine pored svih poslova koje je imala mnogo je slikala i učestvovala na mnogobrojnim izložbama. Učestvuje u osnivanju Srpskog umetničkog udruženja. U ovom periodu nastala njena značajna dela: ’’Resnik’’, ’’Autoportret’’, ’’Žena sa crvenim šalom, ’’’’Sićevačka klisura’’, Dereglije na Savi, ’’Žena sa suncobranom’’…

Najviše je volela da slika pejzaže i ljude. Jaka crvena boja dominira na većini njenih slika. U njoj prepoznajem energiju koju je Nadežda posedovala.

Obrazovanjem, znanjem i upornošću, velikom energijom išla je napred, bila ispred svog vremena, u Srbiju donosila novine i drugačije izraze u slikarstvu i nije se osvrtala na stalne kritike. Radila je još više i znala da će jednog dana njeno slikarstvo biti priznato.

Reagovala je i na polju društvenog rada. Oduvek se zalagala se za ujedinjenje Južnih Slovena a povodom aneksije Bosne i Hercegovine 1908. godine u Beogradu organizuje miting žena i drži ’’vatren’’ govor sa balkona Narodnog pozorišta.

Bila je predana ideji povezivanja južnoslovenskih naroda preko slikarstva. Verovala je da su umetnost i tradicija najbolje niti za povezivanje naroda.

Odluku da ode u Pariz  na usavršavanje donela je nakon posete izložbi Anrija Matisa u Minhenu 1909. godine. U njegovim delima videla je nešto novo i želela je i dalje da se usavršava. U Srbiji se izborila za državnu stipendiju i 1910. godine otišla je u Pariz. U Parizu je mnogo slikala, posećivala izložbe i ateljee umetnika, putovala…

Sa dve slike iste godine u Parizu primljena je na izložbu Jesenji salon na kome su izlagali i drugi veliki umetnici Matis, Kandinski, Pikaso… Bilo je to veliko priznanje za njeno slikarstvo.

Nakon godinu dana boravak u Parizu prekida zbog očeve smrti i vraća se u Srbiju. Nastavila je da radi u školi a 1912. godine u Beogradu, u svojoj kući, otvara slikarsku školu.

Slike koje je izlagala u Parizu izlaže i na IV jugoslovenskoj izložbi u Beogradu 1912. godine gde su je dočekale negativne kritike. Slikala je na novi, za to vreme drugačiji način koji kritika i publika nisu prihvatali. U tom trenutku publika u Beogradu nije bila spremna za njen novi izraz jer je Nadežda bila daleko ispred njih. Te slike koje su tada negativno ocenjene danas su priznate kao velika dela.

U Beogradu je o svom slikarstvu čula i čitala samo negativne kritike ali nisu je mnogo ometale u njenom radu jer je znala da je na pravom putu i da za novine treba vremena da ih publika prihvati. Koliko je samo trebalo imati energije za takav stav i nastaviti dalje.

Uporno je na izložbe iznosila slike koje su bile naprednije, uporno se borila da to ’’novo’’ zaživi i bude prihvaćeno u Srbiji iako je primala samo kritike a ne i reči ohrabrenja. Tu se vidi njena velika lična snaga, velika energija i samopouzdanje.

Nadežda je govorila: ’’Savremenicima su svagda novatori smešni i ludi, logično je i pojmljivo, jer se oni svojim intelektom, individualnošću sa kojom posmatraju ljude, prirodu i sve njene pojave, izdvajaju iz svoje sredine; oni i jesu tu da unose ispravke sa novim akordima…’’

Poštovala je narodno stvaralaštvo

Nadežda Petrović cenila je ručne radove. Skupljala je etnografske predmete od 1903. do 1910. godine tokom svojih putovanja u krajeve gde je živeo srpski narod. Kada je krenula na studijsko putovanje u Pariz 1910. godine ove predmete je ponela sa sobom da bi ih pokazala u Francuskoj. Bila je to kolekcija od 125 predmeta.

Na izložbi ‘’Zlatnom rukom i srebrnim srpom: Etnografski predmeti pariskog ateljea Nadežde Petrović’’ u Umetničkoj galeriji ‘’Nadežda Petrović’’ u Čačku u novembru 2021. godine prikazan je deo predmeta iz ove kolekcije i Nadeždine slike sa temom iz etnografije.

Dobrovoljna bolničarka u tri rata

U Balkanskim ratovima (prvom i drugom) i u Prvom svetskom ratu učestvuje kao dobrovoljna bolničarka. Požrtvovano je brinula o ranjenicima i do kraja nije želela da se skloni sa ove pozicije iako je mogla. Ni tokom ratova nije prestala da slika već je četkice i boje uzimala u pauzama ratnih dejstava. Nadežda Petrović bila je na dužnosti ratne bolničarke sve do smrti. Umrla 3. aprila 1915. godine u Vojnoj bolnici u Valjevu.

Poštovanje lika i dela Nadežde Petrović

Lik Nadezde Petrovic na novcanica od 200 dinaraDela Nadežde Petrović vrednovana su na pravi način tek nakon njene smrti. Tek tada priznata je kao predvodnica srpske moderne umetnosti početkom 20. veka i da je njeno slikarstvo uvelo novine u srpskoj umetnosti. Naslikala je oko 300 slika a slikala je samo 15 godina. Njena požrtvovana borba za spasavanje ranjenika na frontu učinila je velikim herojem. Obe borbe, za priznanje njenog slikarstva i spasavanje ranjenika, vodila je srcem sa mnogo energije.

Nadeždi Petrović, velikoj slikarki, podignuti su spomenici u:

  1. Čačku, njenom rodnom gradu, 1955. godine; Autor biste je vajar Ivan Meštrović;
  2. Beogradu, Pionirski park (1989); Autor Angelina Gatalica, poklon grada Aranđelovca povodom IX samita nesvrstanih zemalja;
  3. Novom Sadu, ispred Spomen-zbirke Pavla beljanskog; Autor Mihajlo Tomić;
  4. Nišu, na Nišavskom keju;
  5. Sićevu (bista ispred kuće u kojoj je stvarala i koja je pretvorena u muzej i stalni izložbeni paviljon za dela učesnika Sićevačke kolonije).

Spomen muzej Nadežde i Rastka Petrovića nalazi se u Beogradu. Njihova sestra Ljubica Luković 1975. godine poklonila je ovaj muzej Narodnom muzeju. U njemu se nalaze umetnička dela koja su pripadala porodici Petrović (Nadeždine slike i skice, Rastkovi rukopisi… i dela drugih umetnika Pikasa, Modiljanija, Koktoa… Čeka se renoviranje kuće u kojoj je bio otvoren spomen muzej.

‘’Memorijal Nadežde Petrović’’ je još jedan spomenik, osnovan je 1960. godine u znak sećanja na velika dela slikarke. To je jedna od najznačajnijih manifestacija koja omogućava mladim umetnicima da se povežu i pokažu novine u svom likovnom stvaralaštvu.

Umetnička galerija ‘’Nadežda Petrović’’ u Čačku osnovana je 1961. godine. Od osnivanja Galerija, svake druge godine, organizuje likovnu manifestaciju ‘’Memorijal Nadežde Petrović’’. Galerija je mesto gde se izlažu dela savremenog slikarstva.

Boigrafija Nadezde Petrovic‘’Jedan mogući život’’ naziv je romana Ivanke Kosanić koji je biografija velike slikarke Nadežde Petrović. Radnja romana se odvija korz Nadeždina sećanja događaja iz života dok leži u bolnici nekoliko dana pred smrt.

Citati iz knjige:

‘’Za mene je to – rekla je Nadežda – uvek bio izazov: da se na portretima koje slikam vidi ono po čemu će se ti ljudi pamtiti. Ono iza i ispod providnosti same spoljašnjosti.’’

”…Pojavilo se i ono njeno pitanje o moći boja, o snazi likovne umetnosti: mogu li se i zvukovi, može li se i muzika preneti, oživeti na platnu? Ona je u takvim pitanjima (i kasnije pokušajima kada je tragala) uživala, ona su bila večiti novi izvor nekih stvaralačkih sladostrašća, onog osećanja da čovek postaje pravi stvaralac samo ako se tome preda do kraja.”